آیت‌الله منتظری

اهل کتاب می‎شود، متمنی است آن جناب فتوای موصوف مورد درخواست جوامع اهل کتاب را ارسال فرمایند که موجب سپاس خواهد بود.

جواب: در رابطه با دیه اهل کتاب، فقهای اهل سنت در دیه آنان اختلاف نظر دارند؛ حنفیه دیه همه اهل کتاب را مانند دیه مسلمان - ده هزار درهم و قرائن آن - می‎دانند و غیر حنفیه دیه زرتشتی را هشتصد درهم می‎دانند ولی دیه یهودی و نصرانی را شافعیه چهار هزار درهم و مالکیه و حنبلیه نصف دیه مسلمان می‎دانند.

و اما فقهای شیعه، مشهور آنان دیه هر سه فرقه را هشتصد درهم می‎دانند و براین امر اخبار صحیحه بسیاری دلالت دارد. و هرچند در برخی اخبار شیعه چهار هزار درهم و در برخی مانند دیه مسلمان نیز ذکر شده ولی نوعا فقها این اخبار را حمل بر تقیه کرده و به آن ها عمل نکرده اند. و مرحوم شیخ طوسی این اخبار را حمل نموده بر کسی که عادت دارد اهل کتاب را بکشد. و برخی از فقهای معاصر اخبار متعارض را حمل نموده بر اختیار دولت اسلامی برحسب شرایط و موقعیت افراد. اما کثرت اخبار هشتصد درهم و صحت آن ها و عمل مشهور فقها بر طبق آن ها قابل اغماض نیست.

لکن برای رفع دغدغه هموطنان و جلوگیری از تبلیغات مخالفین نظام اسلامی به ویژه در شرایط جهانی امروزه راهی وجود دارد، بدین گونه که چون اهل کتاب در ذمه یا امان دولت اسلامی می‎باشند ممکن است دولت در عقد و قرارداد ذمه یا امان به عنوان شرط ضمن عقد لازم متعهد شود در صورتی که آنان به شرایط ذمه و امان عمل نمایند، دیه آنان را مانند دیه مسلمانان پرداخت نماید که طبعا زاید بر هشتصد درهم از بودجه دولت پرداخت می‎شود؛ و این موضوع در بودجه کشور منظور می‎گردد و به مصلحت نظام و کشور و جمع بین الحقوق می‎باشد، و مجلس شورای اسلامی نیز آن را تحت ضوابط و شرایطی تصویب می‎نماید. و مصادیق و موارد آن زیاد نیست تا مستلزم بودجه سنگینی شود.