صفحه ۵۲۴

جامعه خود را داشته است و با این که خود مذهب را قبول نداشته، بهترین راه تحول را مذهب دانسته و از این طریق عمل نموده است ! مفضل از این سخنان به خشم آمد و با تندی با آنان برخورد کرد. آنان به مفضل گفتند: تو از چه کسی تبعیت می‎کنی ؟ اگر از جعفر بن محمد پیروی می‎کنی بدان که ما در حضور او این حرف ها را می‎گوییم و حتی بر ضد خدا استدلال می‎کنیم ولی ایشان نه تنها عصبانی نمی شود بلکه به دقت گوش می‎دهد به گونه ای که ما گمان می‎کنیم او حرف های ما را پذیرفته است؛ اما پس از آن با متانت پاسخ حرف های ما را می‎دهد.

رشد و تعالی اسلام در همه زمان ها وابسته به این است که همگان - حتی مخالفان - آزادانه اعتقادات خود را مطرح نمایند و بستر مباحث علمی در همه زمینه ها و برای همه اشخاص فراهم گردد و فکر و اندیشه تنها با منطق و استدلال پاسخ داده شود. و تجربه به خوبی نشان می‎دهد هرگاه این بستر در جامعه فراهم آمده است درنهایت اسلام نفع برده، و به عکس هرگاه حکومت ها و یا افراد به رفتارهای قهرآمیز روآورده اند نتیجه منفی به دست آمده است.

ملاک بغی

(سؤال) الف - ملاک "بغی" چیست ؟ آیا در اسلام برای باغی حد شرعی یا تعزیر به تشخیص حاکم شرع پیش بینی شده است ؟

ب - مقومات تحقق موضوع بغی و شرایط عمل به "وظیفه مقاتله با بغاة" چیست ؟

جواب: "بغی" در لغت به معنای طلب تواءم با خروج از حد اعتدال، برتری طلبی، تفوق جویی و ظلم و ستم ذکر شده است؛ ولی در اصطلاح قرآن به معنای تجاوز و برتری طلبی همراه با قدرت و درگیری مسلحانه آمده است. ریشه اصلی مسأله بغی از آیه 9 سوره حجرات اخذ شده است: (و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فأصلحوا بینهما فان بغت احدیهما علی الاخری فقاتلوا التی تبغی حتی تفئ الی أمر الله ) ؛ "اگر دو گروه از مؤمنان با یکدیگر جنگ کردند بین آنان صلح برقرار کنید و [پس از

ناوبری کتاب