آیت‌الله منتظری

موضوع مورد محاکمه می‎باشد - آنان نمی توانند به قضاوت بپردازند. از این رو باید این قبیل اتهامات در یک دادگاه مرضی الطرفین، آن هم با حضور هیأت منصفه بی طرف و خبره نسبت به مسائل سیاسی و معتمد و منتخب مردم رسیدگی شود.

فعالیت فرهنگی و محاربه

(سؤال) آیا حد شرعی "محاربه و افساد" حوزه فرهنگی را نیز شامل می‎شود؟ یعنی اگر نوشته ها و گفته های کسی به تشخیص حاکم شرع باعث اختلال در مباحث علمی، فرهنگی، دینی و اخلاقی قلمداد شود، آیا نویسنده یا گوینده محارب و مفسد محسوب می‎شود؟ چرا؟

جواب: حوزه فرهنگی دارای ویژگی های خاصی است که نباید از آن ها غفلت شود. در این زمینه به دو نکته اشاره می‎شود:

1 - اصل فکر و اندیشه و آنچه از تضارب یا اجتماع دو اندیشه و به اصطلاح مقدمات و صغرا و کبرا به وجود می‎آید به هیچ وجه در اختیار انسان نیست؛ هرچند ممکن است برخی از مقدمات آن اختیاری باشد. صرف اندیشه و فکر که در فضای ذهن به وجود می‎آید از نظر عقلی و عقلایی و شرعی هیچ گاه قابل مؤاخذه و کیفر نیست.

معنای مکلف بودن افراد به تحقیق در اصول دین که اموری فکری و اعتقادی می‎باشند این نیست که شرعا یا عقلا تصور اندیشه خاصی را در بستر ذهن بیافرینند، بلکه به معنای لزوم عقلی تلاش برای ایجاد مقدمات مستحکم در عرصه مسائل عقیدتی است.

2 - نکته دیگر مربوط به ابراز و بیان یک اندیشه و فکر می‎باشد. ابراز هر عقیده و اندیشه ای به خودی خود حق اولی هر انسان است. عقلای جهان کسی را از ابراز آنچه اندیشیده و در قالب یک تفکر شکل یافته است منع نمی کنند، گرفتن این حق از انسان ظلمی است نسبت به او؛ همان گونه که اطلاع از هر اندیشه و فکری برای دیگران نیز