صفحه ۵۱۶

و بالاخره برحسب روایات و فتاوای فقهای فریقین، قید سلاح اجمالا در معنای "محاربه" اخذ شده است؛ هرچند فقهای اهل سنت "محارب" را در کتاب "قطاع الطریق"، و فقهای شیعه در کتاب "حدود" عنوان کرده اند. به علاوه کلمه "محاربه" از "حرب" مأخوذ است، و حرب و جنگ معمولا با سلاح انجام می‎شود.

شأن نزول آیه محاربه نیز - بنابر قول مشهور - موردی بوده که طبعا از سلاح استفاده شده است؛ بنابر آنچه از امام صادق (ع) در رابطه با نزول این آیه وارد شده است: "گروهی از قوم "بنی ضبه" در حالی که بیمار بودند بر پیامبراکرم (ص) وارد شدند، حضرت به آنان فرمودند: نزد من بمانید تا هنگامی که سالم شدید شما را به یک سریه بفرستم. آنان از پیامبر خواستند تا از مدینه به جای دیگری روانه شان کند، و آن حضرت آنان را به جایی که محل نگهداری شترهای زکات [در خارج از مدینه ] بود فرستاد. آنان از شیر شتران می‎نوشیدند تا هنگامی که سلامتی خود را بازیافتند به سه نفر از چوپانان شتران حمله کرده و آنان را کشتند. این خبر به پیامبر(ص) رسید و ایشان امام علی (ع) را برای دستگیری آنان فرستاد، و آنان در حالی که در دره ای نزدیک مرز یمن محصور شده بودند دستگیر و خدمت پیامبر فرستاده شدند؛ آنگاه آیه محاربه نازل شد...".وسائل الشیعة، ج 28، ص 310، باب 1، ح 7.

البته مورد و شأن نزول آیه هیچ گاه مخصص عموم یا مقید اطلاق آیه شریفه و روایات وارده نمی شود؛ و عموم و اطلاق آن ها حجت است.

علاوه بر عنوان "سلاح" در بسیاری از روایات و فتاوای فقها، عنوان "اخافة الناس" نیز مشاهده می‎شود؛ بلکه می‎توان گفت "قصد اخافه" نیز باید احراز گردد. بنابراین محارب به کسی اطلاق می‎گردد که به قصد ترساندن مردم با به کارگیری اسلحه، آرامش، آزادی و امنیت عمومی را سلب نماید. و اگر هریک از سه عنوان یاد شده احراز نگردد، عنوان محارب صادق نخواهد بود؛ یعنی اگر سلاح در کار نیست، یا

ناوبری کتاب