صفحه ۴۸۳

حتی در بعضی جرم ها شهادت صریح چهار نفر عادل را شرط کرده است؛ و اقرار در غیرحال عادی و از روی تهدید و اجبار را حجت ندانسته و در مجازات بعضی جرم ها به کمتر از اقرار چهار مرتبه در حضور حاکم شرع اکتفا نکرده است؛ و بعد از ثبوت جرم نیز در بعضی موارد حق عفو را به امام (ع) و حاکم جامع الشرایط داده است.

و به طور کلی در موارد شبهه و عدم احراز شرعی جرم اجازه مجازات نداده است؛ و در موارد قصاص و دیات، عقوبت زاید بر قصاص و دیه را ممنوع نموده و عفو اولیای دم و ذوی الحقوق را بهتر از انتقام توصیف کرده، ولی اجبار آن ها به عفو را موجب تضییع حقوق آن ها دانسته است.

خلاصه هر کسی از جزئیات قوانین حقوقی و جزایی اسلام با خبر باشد می‎داند که دستورات اسلام به مراتب دلسوزانه تر از عمل پزشکی است که بعد از یأس از مداوای عضو فاسد و یقین به سرایت مرض به اعضای دیگر، آن عضو فاسد را از روی ناچاری قطع می‎کند.

فلسفه تشریع رجم

(سؤال) به عنوان یک مسلمان، می‎خواستم نظر حضرت عالی را در صورت امکان، راجع به حکم سنگسار (رجم) بدانم؛ و این که اسلام به هر دلیل و تحت هرگونه توجیهی آیا با آن موافق است ؟ و آیا در ادیان دیگر هم وجود داشته است ؟

جواب: حکم سنگسار در شریعت یهود نیز وجود دارد، و موارد آن بسیار بیشتر از اسلام است. اما باید دانست که در شریعت اسلام، شخص زانی - هرچند زنای محصنه باشد - لازم نیست به حاکم شرع مراجعه کند، و توبه او بین خود و خدا قبول است. و ثبوت زنا نزد حاکم یا باید به گواهی چهار نفر عادل باشد که به دیدن زنا "کالمیل فی المکحلة ؛ مانند داخل شدن میل در سرمه دان" شهادت دهند - و شهادت از روی قرائن و شواهد هرچند یقینی باشد کفایت نمی کند؛ و شهادت با این شروط بسیار کم اتفاق می‎افتد - و یا به چهار مرتبه اقرار زانی در حال اختیار و عدم حبس و به دور از تهدید و

ناوبری کتاب