آیت‌الله منتظری

مرجعیت و قضاوت زن

(سؤال) آیا از آیه شریفه: (الرجال قوامون علی النساء) سوره نساء (4)، آیه 34. می‎توان استنباط کرد که زن نمی تواند مرجع تقلید و قاضی شود؟ و یا دلیل دیگری وجود دارد؟

جواب: رجوع به مرجع تقلید از باب رجوع جاهل به عالم یعنی کارشناس و متخصص می‎باشد که امری عقلایی و مورد امضای شرع مقدس است؛ و در نظر عقلا تفاوتی ندارد که عالم و کارشناس مورد رجوع، مرد باشد یا زن. و دلیل خاص نیز بر منع او از رجوع به زن وجود ندارد.

با توجه به شأن نزول آیه شریفه و سیاق آن، که تفاوت مرد و زن را به عنوان حکمت، قوام بودن مردها ذکر کرده است، مراد "قوام" بودن مردان نسبت به زنان خود می‎باشد؛ یعنی مردها باید امور همسران خود را که معمولا با سختی و مشکلات همراه است عهده دار شوند.

البته بعضی خواسته اند بگویند: آیه عام است و همه موارد که نوعی ولایت در آن معتبر است، مثل قضاوت و حکومت را شامل می‎شود. و به هر صورت آیه شریفه ربطی به مرجعیت تقلید، که صرف مراجعه جاهل به احکام به عالم به آن می‎باشد، ندارد.

اما در رابطه با قضاوت زن، باید توجه داشت که اصل اولی عدم ولایت انسان بر انسان است، و اثبات ولایت احتیاج به دلیل دارد؛ و در مورد قضاوت که نوعی ولایت است، این اصل تخصیص خورده است، و قدر متیقن از ادله تخصیص، با حفظ شرایط دیگر، نفوذ قضاوت مرد بوده و قضاوت زن مشکوک الاعتبار می‎باشد.

به علاوه، قضاوت و رهبری نوعی اعمال ولایت بر دیگران است و معمولا مستلزم عوارضی است و کار دشواری می‎باشد که نوعا با ویژگی های جسمی و