آیت‌الله منتظری

به طور کلی در اسلام سه نوع زندان وجود دارد:

1 - زندان به عنوان حد؛ مانند زندانی نمودن آمر به قتل، دزد در مرتبه سوم دزدی پس از اجرای حد در دو مرتبه قبل، و زن مرتد با شرایطی که برای آن گفته شده است.

2 - زندان به عنوان تعزیر نسبت به جرائم خاصی که حاکم شرع واجد شرایط می‎تواند مجرم را با شلاق یا زندان تعزیر نماید. و چون هدف اصلی در تعزیرات، اصلاح و تنبه مجرمان است، شلاق زدن و زندانی کردن مجرم باید این هدف را تأمین نماید؛ در غیر این صورت باید به امور دیگری که در اصلاح او مؤثر است تعزیر گردد.

زندان در دو مورد فوق (حد و تعزیر) باید پس از ثبوت جرم توسط محکمه صالح به تصدی مجتهد آگاه و عادل باشد؛ پیش از آن زندانی نمودن متهم به هیچ وجه مشروع نیست.

3 - زندان اکتشافی، یعنی زندانی نمودن متهم قبل از ثبوت جرم برای تحقیق و کشف جرم؛ آنچه از روایات و فتاوای فقها استفاده می‎شود قدر متیقن از این نوع زندان اتهام مربوط به قتل می‎باشد، در روایتی معتبر از حضرت امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند: "ان النبی (ص) کان یحبس فی تهمة الدم ستة ایام، فان جاء اولیأ المقتول بثبت و الا خلی سبیله"؛وسائل الشیعة، ج 19، ص 121. "پیامبر(ص) چنین بود که برای اتهام قتل، متهم را شش روز زندان می‎کرد، پس اگر اولیای مقتول شاهد و دلیلی می‎آوردند طبق آن حکم می‎نمود، وگرنه او را آزاد می‎کرد".

و شاید بتوان حکم اتهام تجاوز به حقوق مهمه دیگر از قبیل حقوق الناس را نیز - چنانچه از نظر اهمیت در حد قتل باشد - از این روایت استنباط نمود، در صورتی که شبهه و خوف فرار متهم وجود داشته باشد.