سه حق ذکر شده اشاره است به حقوق اجتماعی ای که معمولا یک فرد دارد؛ و از آن جهت که از سایر حقوق مهمتر بوده است مورد تصریح قرار گرفته است. زیرا نمی توان گفت: حق استفاده از مساجد را دارند ولی حق کسب و کار و رفت و آمد در شهرها و اماکن دیگر را ندارند. بیت المال نیز اشاره است به کلیه امکانات عمومی که در اختیار دولت اسلامی قرار دارد؛ این عنوان در زمان ما عرصه عریضی دارد که روشن است. و مقصود از این که "تا زمانی که با ما هستید..." عدم اقدام مسلحانه و تجاوز به حقوق دیگران میباشد؛ زیرا آنان در آن زمان از مخالفان جدی و متشکل حضرت بودند.
همچنین حضرت در یکی دیگر از خطبه های خود از میان حقوقی که مردم - اعم از موافق یا مخالف - در قبال حاکمیت دارند به سه حق مهم اشاره کرده اند: "ایها الناس ان لی علیکم حقا و لکم علی حق، فاما حقکم علی فالنصیحة لکم، و توفیر فیئکم علیکم، و تعلیمکم کیلا تجهلوا، و تأدیبکم کیما تعلموا...".نهج البلاغه، خطبه 34.
حق نصیحت و خیرخواهی حاکمیت، و بالا بردن درآمد و بهره افراد از بیت المال، و آموزش و پرورش، سه حق شاخص و نمونه است که شاید از مهمترین و بالاترین حقوق افراد جامعه به شمار آید؛ و اگر حاکمیت سه حق فوق را تأمین نماید زمینه تأمین سایر حقوق اجتماعی فراهم میگردد.
"تعلیمکم" اشاره است به عرصه آموزش و تعلیم؛ و "تأدیبکم" اشاره است به عرصه پرورش؛ و مفهوم نصیحت و خیرخواهی شامل همه چیزهایی است که به رشد و کمال و ترقی مادی و معنوی یک ملت مربوط است.
چهاردهم: حقوق مخالف سیاسی در رابطه با زندان و دادگاه؛ این جانب در پاسخ به سؤالات شرعی خانواده های زندانیان سیاسی ملی مذهبی به بعضی امور مربوط به زندان اشاره کرده ام.
.jpg)
