پیامبر(ص) مأموریت داشت که حتی با دشمنان خود - که محارب نبودند - به نیکی عمل نماید تا آن ها در نهایت تبدیل به دوست شوند. همچنین در نامه حضرت امیر(ع) به مالک اشتر میخوانیم: "یفرط منهم الزلل، و تعرض لهم العلل، و یؤتی علی أیدیهم فی العمد و الخطاء؛ فأعطهم من عفوک و صفحک مثل الذی تحب ان یعطیک الله من عفوه و صفحه"؛نهج البلاغه، نامه 53. "گاه از آن ها لغزش و خطایی سر میزند، ناراحتی هایی به آنان عارض میگردد. به دست آنان عمدا یا به طور اشتباه کارهایی انجام میشود (در این موارد) از عفو و گذشت خود آن مقدار به آن ها عطا کن که دوست داری خداوند از عفوش به تو عنایت کند".
علاوه بر این سیره پیامبراکرم (ص) و امیرالمؤمنین (ع) همواره با رفق و عفو و گذشت نسبت به مخالفان و حتی دشمنان اسلام همراه بوده است، به جز آن دسته از افراد که علنا سلاح برداشته و به جنگ و محاربه با اسلام اقدام و حقوق افراد را تضییع میکردند و نسبت به این رفتار خود اصرار میورزیدند. در این زمینه به چند نمونه اشاره میشود:
1 - در کتاب "بحارالانوار" از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است که فرمودند: "ان یهودیا کان له علی رسول الله (ص) دنانیر فتقاضاه، فقال له: یا یهودی، ما عندی ما أعطیک ؛ فقال: فانی لا أفارقک یا محمد حتی تقضینی، فقال: اذا اجلس معک ؛ فجلس معه حتی صلی فی ذلک الموضع الظهر و العصر و المغرب و العشاء الاخره والغداة، و کان اصحاب رسول الله (ص) یتهددونه و یتواعدونه، فنظر رسول الله (ص) الیهم فقال: ما الذی تصنعون به ؟ فقالوا: یا رسول الله یهودی یحبسک ؟ فقال (ص): لم یبعثنی ربی عزو جل بأن أظلم معاهدا و لاغیره. فلما علا النهار قال الیهودی: اشهد أن لا اله الا الله، و اشهد أن محمدا عبده و رسوله، و شطر مالی فی سبیل الله. اما و الله ما فعلت بک الذی فعلت الا لانظر الی نعتک فی التوراة، فانی قرأت نعتک فی التوارة : محمد بن عبدالله مولده بمکة و مهاجرة بطیبة، و