صفحه ۳۴۲

4 - در هردو مورد تصریح شده هرگاه مشرکین از فتنه انگیزی و قتال دست کشیدند مسلمانان نیز باید دست بکشند. از جمله (فان انتهوا...) که در هردو مورد به کار رفته است این معنا به خوبی استفاده می‎شود.

5 - از آیه شریفه: (فمن اعتدی علیکم...) به خوبی استفاده می‎شود که اعتداء و تجاوز کفار بر مسلمانان علت جواز جنگ با آنان و مقابله به مثل می‎باشد. در ذیل همین آیه موضوع تقوا و خویشتن داری صریحا مطرح شده است.

6 - از این که - علاوه بر نهی از زیاده روی و اعتداء و سفارش بر تقوا در ضمن آیات فوق - در ذیل آن ها موضوع احسان و دوست داشتن محسنین توسط خدا مطرح شده، به خوبی استفاده می‎شود که در دفاع و قتال با مشرکین و کفار مهاجم ارزش های معنوی همچون تقوا، عدالت و احسان باید مراعات شود. و در حقیقت، در ابتدای این آیات موضوع عدالت یعنی مقابله به مثل مطرح شده، و در پایان آن ها موضوع احسان و گذشت و عفو یادآوری شده است.

تحلیل خمس

(سؤال) با توجه به روایات دال بر حلیت خمس برای شیعیان اهل بیت (ع) (که در باب چهارم أبواب الانفال کتاب الخمس "وسائل الشیعة" آمده) وجه فتوای وجوب پرداخت خمس و سهم امام چه می‎باشد؟

جواب: پیرامون اخباری که در زمینه تحلیل خمس برای شیعه به نقل از برخی از امامان (ع) وارد شده است، چند نکته قابل توجه را نباید از نظر دور داشت:

اولا: آن اخبار معارض با اخبار دیگری از سوی ائمه (ع) است که دلالت بر تعیین وظیفه فعلی شیعه درباره خمس و وجوب آن بر آن ها می‎کنند.وسائل الشیعة، ج 9، ص 483، باب 1.

ثانیا: ملاک وضع خمس، احتیاج اقتصادی شیعه و پایگاه امامت به عنوان مرکز نشر

ناوبری کتاب