صفحه ۳۴۱

می‎پردازند]. پس اگر از جنگ کناره گیری کردند [شما نیز کناره گیری کنید]؛ به راستی خدا بسیار بخشنده و رحیم است. و با آنان بجنگید تا فتنه ای نباشد، و دین از آن خدا باشد؛ پس اگر [از فتنه و قتال ] کناره گیری کردند [شما نیز از قتال کناره گیری کنید] جز بر ظالمان [و متجاوزان ] دشمنی نیست. ماه حرام در برابر ماه حرام است، و حرمتها قصاص دارند. [اگر در ماههای حرام جنگ را شروع کردند شما نیز در همان زمان با آنان بجنگید، و حکم شکستن حرمت ها، قصاص و مقابله به مثل است.] پس هر کس به شما تعدی کرد شما همانند تجاوزی که بر شما کردند پاسخ دهید و از خدا پروا داشته باشید، و بدانید که خدا با پرهیزکاران است.

و در راه خدا انفاق کنید و خود [یا نیروهای خود] را به سوی هلاکت نیفکنید و به احسان عمل نمایید؛ به راستی خدا با احسان کنندگان است".

در این آیات - که ظاهرشان این است که همگی یک جا و برای یک مقصد نازل شده است - نکات مهمی وجود دارد:

1 - دستور اعمال خشونت و قتال و جهاد در مورد مشرکینی است که در ابتدا آنان خشونت را پایه برخورد خود با اسلام قرارداده و پیامبر(ص) و عده زیادی از مسلمانان را از مکه اخراج نموده و خود را برای حمله و تجاوز به مسلمانان تجهیز کردند و پس از سد راه بر پیامبر(ص) و مسلمانان - که عازم حج خانه خدا بودند - آنان را مورد تجاوز و حمله با تیر و سنگ قرار دادند و پیوسته در چنین وضعیت جنگی قرار داشتند. از جمله (الذین یقاتلونکم...) که با صیغه مضارع ذکر شده، دوام و پیوستگی قتال مشرکین علیه مسلمانان استفاده می‎شود.

2 - از جمله (و لاتعتدوا...) به خوبی استفاده می‎شود که در حال دفاع متقابل نیز نباید از مرز حق و عدالت خارج شد.

3 - از جمله (و الفتنة أشد من القتل...) استفاده می‎شود مشرکین علاوه بر شروع و تداوم قتال با مسلمانان، دائما در حال فتنه انگیزی علیه آنان نیز بوده اند. قرآن مجید ابعاد و جوانب این فتنه انگیزی را از قتل بدتر و شدیدتر می‎داند.

ناوبری کتاب