آیت‌الله منتظری

فقیهانه دارد؛ ولی شناخت جزئیات و مصادیق آن، اعم از اقتصادی، سیاسی و غیره در گرو کارشناسی متخصصان هر فن است، و از تخصص فقه و فقیه خارج می‎باشد.

ولایت فقیه و دموکراسی

(سؤال) کدام یک از نظریات زیر به نظر جناب عالی به حال مردم اصلح است: ولایت فقیه، شورای فقها، شورای مردم، دموکراسی غربی ؟

جواب: آنچه سبب استحکام حکومت و استقرار آن است، آرای مردم و رضایت آنان می‎باشد؛ زیرا حکومتی که پشتوانه آرای مردم را نداشته باشد متزلزل و سست خواهد بود. و در جوامع اسلامی، اگر مردم مسلمان متعبد و مقید به موازین اسلامی باشند، طبعا خواهان اجرای احکام اسلامی می‎باشند. و با تتبع در کتاب و سنت روشن می‎شود که اسلام منحصر به مسائل اعتقادی، عبادی و اخلاقی نیست؛ بلکه علاوه بر آن ها، متعرض مسائل اقتصادی، سیاسی و جزایی، و نیز مسأله مهم حاکمیت و شرایط آن به نحو کلی شده است. پس مردم مسلمان، برای حاکمیت جوامع خود، کسی را انتخاب می‎کنند که دارای شرایط مقرره باشد و بتواند با تدبیر، جامعه را براساس دستورات اسلامی اداره نماید. و آنچه از کتاب و سنت و عقل در رابطه با شرایط حاکم استفاده می‎شود، این است که در صورت تمرکز قدرت در یک نفر، وی باید دارای هشت شرط باشد تا پس از انتخاب او، مشروعیت داشته باشد؛ و در صورت تفکیک قوای حاکمیت، متصدیان هریک از قوا باید شرایطی را که هر قوه می‎طلبد دارا باشند.

تفصیل بیشتر این بحث در باب چهارم از جلد اول کتاب: "دراسات فی ولایة الفقیه" و نیز کتاب های "دیدگاهها" و "حکومت دینی و حقوق انسان" ذکر شده است، مراجعه شود.دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ج 1، ص 257 - 395؛ دیدگاهها، ج 1، ص 284 - 288؛ حکومت دینی و حقوق انسان، ص 12 - 34. در اینجا فقط به جمله ای که حضرت امیر(ع) در رابطه با شرایط حاکم