آیت‌الله منتظری

دعای ماه رجب

(سؤال) 1 - در دعای ماه رجب "یا من ارجوه لکل خیر"، از ظاهر عبارت "مفاتیح الجنان" و "بحارالانوار"بحارالانوار، ج 47، ص 36 و ج 95، ص 390. فهمیده می‎شود که دست راست را از اول دعا به محاسن باید گرفت نه از جمله: "یا ذا الجلال و الاکرام"؛ نظر حضرت عالی چیست ؟

2 - و باز هم در این دعا این جمله آمده: "و آمن سخطه عند کل شر"؛ معنای آن چیست ؟ با این که ایمن بودن از مکر و عذاب خداوند از گناهان کبیره است ؟

جواب: 1 - این روایت که سید بن طاووس نقل کرده است خالی از ابهام نیست. محتمل است ابتدا امام (ع) الفاظ این دعا را برای نوشتن راوی ذکر فرموده است و سپس دست مبارک را به محاسن گرفته و دعا را بار دیگر همراه با ذیل آن "یا ذا الجلال و..." خوانده است.

2 - ظاهر این عبارت اشاره به وسعت رحمت و فضل حق تعالی است که موجب می‎شود انسان آشنا به آن برای هرچیزی به خداوند امید بندد و در هنگام بدی به خاطر سبقت رحمت حق بر غضب او "یا من سبقت رحمته غضبه"، خود را از مجازات و سخط فوری و سلب زمینه توبه در امان ببیند و راه توبه را برای پس از آن باز بداند؛ و این معنا با عدم ایمنی از مکر و عذاب بر اثر گناه هیچ منافاتی ندارد و به گونه ای جمع بین خوف و رجاء می‎باشد.

و ممکن است اشاره باشد به این حقیقت که شروری که به انسان می‎رسد منشاء آن ها سخط و غضب الهی نمی باشد - آن گونه که بعضی خیال می‎کنند - بلکه منشاء آن اعمال و رفتار و سوء انتخاب خود انسان می‎باشد.

تفصیل این معنا در بحث از شرور در مباحث مربوط به عدل الهی در کتب کلامی ذکر شده است. و از جمله می‎توانید به کتاب این جانب "از آغاز تا انجام" بحث مربوط به عدل الهی رجوع نمایید.