آیت‌الله منتظری

خواست و اراده تشریعی و دین خود می‎بیند؛ و معنای غضب مقابل آن است. و این معانی در خداوند مستلزم تأثر و انفعال خداوند نسبت به غیر نمی باشد.

صلوات بر امامان: در ماه رمضان

(سؤال) صلواتی که در روزهای ماه مبارک رمضان در "مفاتیح" هنگام صلوات بر پنج امام: امیرالمؤمنین، حسنین، امام هفتم و هشتم (ع) ذکر شده چنین است: "و ضاعف العذاب علی من شرک فی دمه"؛ اما در صلوات بر شش امام آمده: "و ضاعف العذاب علی من ظلمه". این تغییر اسلوب چه وجهی دارد؟ بنده که این صلوات را خواندم به یاد قول شیخ مفید(ره) افتادم که در شرح عقاید صدوق (ره) می‎گوید: معلوم نیست همه امامان به شهادت رسیده باشند.

جواب: در نقل "مصباح" شیخ و "اقبال" سید بن طاووس و "بلد الامین" کفعمی از این جهت اختلاف وجود دارد و در "اقبال"، همه فقرات به "من شرک فی دمه" تعبیر شده است. بنابراین ظاهرا این تفاسیر نقل به معنا و متأثر از نظر ناقلین است. علاوه بر این که این صلوات خصوصا با این تعابیر خاص، مستند به ائمه اطهار(ع) نشده است، لذا نمی تواند مستند احتمال شیخ مفید باشد. ضمنا نظر شیخ مفید در "بحار" توسط مرحوم مجلسی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.بحارالانوار، ج 25، ص 216.

معنای "و السر المستودع فیها"

(سؤال) در روایات وارد شده است: "اللهم صل علی فاطمة و أبیها و بعلها و بنیها و السر المستودع فیها". منظور از "سر مستودع" چیست ؟

جواب: خواندن صلوات مذکوره به قصد رجاء و امید ثواب اشکالی ندارد. و مقصود از "السر المستودع فیها" محتمل است ائمه معصومین (ع) باشند، چون حضرت زهرا(س) ام الائمه است، و در بعضی از زیارت نامه ها از ائمه اطهار(ع) به "سر