صفحه ۱۷۴

بخشی از آن ها آگاه شده است؛ و چه بسیار پدیده هایی هستند که هنوز بشر به راز و رمز و حکمت و اسرار آن ها پی نبرده است، و ممکن است در آینده از آن مطلع شود. در نظام اجتماعی بشر نیز ممکن است پزشک، انجام کاری را برای کسب سلامتی به بیمار خود توصیه و تأکید نماید که او به تفصیل از فلسفه و حکمت آن آگاه نباشد.

2 - معنای آیه شریفه: (لایکلف الله نفسا الا وسعها) این نیست که خداوند انسان را موظف به تکالیفی نمی کند که درک فلسفه آن ها در وسع او نباشد، بلکه معنا و مراد آیه شریفه این است که خداوند به کارهایی که در مقام عمل در وسع و قدرت انسان نباشد، تکلیف نمی کند.

فلسفه احکام متغیر در اسلام

(سؤال) اگر پیامبر(ص) در حال حاضر حضور فیزیکی داشتند، چه رویه ای در پیش می‎گرفتند؟ آیا حکم سنگسار، تعیین گوسفند و شتر به عنوان دیه در ایران فعلی و جهان امروز را تشریع می‎کردند، یا با توجه به شرایط تاریخی و زمانی و فطرت انسانی و شیوه زندگی نظر می‎دادند؟

چگونه می‎توان برده داری را اجرا نکرد در حالی که در اسلام وجود داشته است، ولی از آن جا که در دنیای امروزی تقریبا منسوخ شده و با روح برابری و برادری در اسلام متناقض است.

جواب: اکنون که پیامبراکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) حضور ندارند، عالمان دین احکام دین را با استفاده از ادله شرعی یعنی قرآن و روایات معصومین (ع) و عقل استنباط کرده و در اختیار مردم قرار می‎دهند؛ و چنانچه در موردی که مشمول تغییر و تحول است، فقیه مصلحت یا مفسده ای را به طور قطع، علت تشریع حکم دانست و با نظر و تشخیص کارشناسان مربوطه، آن را تغییر یافته دید، چون درحقیقت موضوع حکم عوض شده است، حکم نیز عوض خواهد شد. و بردگی در آن زمان یک عمل رایج و مورد توجه مردم زمان بود و قبحی در بین آنان نداشت؛ از طرفی امکان نداشت اسلام آن را دفعتا نفی کند، ولی به تدریج و با تدبیر خاصی آن را از بین برد، و لذا آزاد نمودن برده را در بسیاری از تشریعات خود به عنوان کفاره منظور نمود و برای آن

ناوبری کتاب