آیت‌الله منتظری

مجامع جهانی از یکدیگر پشتیبانی می‎کردند و بر محور اسلام و قرآن یک صدا بودند، اوضاع کشورهای اسلامی غیر از این بود که متأسفانه الان مشاهده می‎کنیم. قرآن کریم می‎فرماید: (و لاتنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم ) ؛سوره انفال (8)، آیه 46. "با یکدیگر نزاع نکنید که ضعیف می‎شوید و قدرت شما از دست می‎رود".

فلسفه احکام اسلام

(سؤال) فقها معتقدند که درک فلسفه احکام عبادی اسلام در توان بشر نیست، لذا باید آن ها را تعبدا عمل کرد. اگر چنین فرضیه ای درست باشد، تکلیف آیه قرآنی: (لایکلف الله نفسا الا وسعها) سوره بقره (2)، آیه 286. چه می‎شود؟ اصولا احکامی که در وسع درک بشر نیستند چرا باید به او تکلیف گردد؟

جواب: به دو نکته توجه شود:

1 - فلسفه اصل عبادات و تکالیف همان تعالی روح انسان به خاطر ارتباط با کمال مطلق، یعنی خداوند می‎باشد؛ و این معنا برای هرکس که مبدأ و معاد را قبول کرده باشد، به سادگی قابل درک می‎باشد؛ بلی، فلسفه و حکمت خصوصیات بعضی از احکام عبادی یا غیر عبادی چه بسا قابل درک تفصیلی نباشد، ولی کسی که خداوند را عالم به همه چیز و حکیم علی الاطلاق و عادل می‎داند و معتقد است تکوین نظام هستی و تشریع شرایع و احکام - که هردو کار اوست - عبث و بدون حکمت نمی باشد، طبعا به طور اجمال درک می‎کند که در متعلقات احکام شرع یا در تشریع آن ها مصالح یا مفاسدی بوده که مورد نظر شارع حکیم قرار داشته است و عقل او فعلا از درک آن ها قاصر است.

نظیر همین معنا در نظام تکوینی نیز وجود دارد. چه بسا پدیده هایی هستند که در گذشته، بشر از فوائد و حکمت ها و خواص و آثار آن ها بی اطلاع بود، و امروز به