آیت‌الله منتظری

به عده نگه داشتن می‎باشد؟ و نیز با روش خاص علمی مشخصات بچه یا فردی را برای به دست آوردن نسب او در چند ساعت معین می‎کنند، و نیز در آزمایشگاه مشابه سازی موجودات انجام می‎شود؟!

جواب: اگر فقیه با استناد به ادله شرعیه و به کمک کارشناسان هر رشته ای به فلسفه و مصلحت یا مفسده حکمی یقین پیدا کرد و مطمئن شد فلسفه تشریع حکم چه بوده است، می‎تواند بر طبق یقین خود فتوا بدهد؛ و در این صورت درحقیقت، موضوع حکم تغییر کرده است و به تبع آن، حکم نیز تغییر پیدا می‎کند. ولی این یقین به آسانی به دست نخواهد آمد، زیرا چه بسا آنچه خیال می‎شود فلسفه حکم است، حکمت آن باشد نه علت، و حکمت حکم لازم نیست در تمام موارد موضوع حکم وجود داشته باشد، بلکه اگر در اکثر موارد باشد کفایت می‎کند.

و مشابه سازی که اخیرا در دنیا مطرح می‎باشد، چنانچه در مقدمات آن، عمل حرام انجام نگیرد، به خودی خود، اشکال ندارد؛ مگر این که توسعه آن به حدی برسد که موجب اختلال نظام بشری و خلط انساب و از این قبیل مفاسد گردد، که در این صورت جایز نیست.

دلیل اعتماد به روایات

(سؤال) زمان ما زمان ارتباطات است و ما شاهد وسائل زیادی هستیم که اخبار را به آسانی در سطح جهانی منتشر می‎کنند، و مشاهده می‎کنیم چه بسا خبری که به کسی نسبت داده شده است توسط او تکذیب می‎شود، از طرفی می‎دانیم چنین امکاناتی در صدر اسلام برای نشر اخبار و حفظ آن ها از خطا و دستبرد وجود نداشته است، با این حال سؤال ذیل مطرح می‎شود:

چگونه می‎توان به صحت روایات نقل شده از معصومین (ع) و صدور آن ها مطمئن شد در حالی که خود معصومین (ع) روایات را ننوشته اند، بلکه راویانی از آنان شنیده و نوشته اند؟

ممکن است بگویید: علم رجال و درایه مستمسک ما می‎باشد و به وسیله این دو علم، ما راویان روایات را شناسایی می‎کنیم. و لکن می‎گوییم: قبول است، اما چه بسا ما اشخاص خاصی را در مدت طولانی شناخته ایم در حالی که هنوز به خصوصیات اخلاقی آن ها واقف نشده ایم، پس