صفحه ۱۵۹

آن حضرت نقل شده است، از جمله دستوراتی است که پیامبر(ص) فرموده است. پس گفتار و عمل عترت یعنی امامان معصوم (ع) و حضرت فاطمه (س) نیز همچون قرآن و سنت پیامبر(ص) برای مسلمانان حجت الهی خواهد بود.

و اهل فن می‎دانند که بسیاری از احکام شرع و فروع دین، علاوه بر قرآن و حکم عقل، از روایات منقول از ائمه (ع) فهمیده می‎شود. و فهم آن ها و تشخیص حدیث صحیح از غیر صحیح و بررسی سند و متن حدیث و ملاحظه روایات دیگر که چه بسا مخالف حدیث مورد نظر یا نسبت به آن، عام یا خاص یا مطلق یا مقید باشد، یک کار تخصصی است و نیاز به کارشناس دارد.

6 - و اما آیه شریفه: (ما فرطنا فی الکتاب من شئ) ؛سوره انعام (6)، آیه 38. "ما در آن کتاب چیزی را فرو گذار نکردیم" در آن دو احتمال وجود دارد:

1. این که مراد از کتاب، همان کتاب تکوین و نظام هستی باشد. در این صورت معنای آیه چنین است: ما در کتاب هستی و تکوین چیزی را فرو گذار نکرده ایم. یعنی هر چیزی به هرمقدار صلاحیت و لیاقت هستی و کمال را داشته است به آن عطا کرده ایم. آیات به این معنا در قرآن زیاد دیده می‎شود.

2. احتمال دوم این است که مراد از کتاب، کتاب تشریعی یعنی قرآن باشد. طبق این احتمال مقصود این است که آنچه را بشر در امر سعادت و هدایت به آن نیاز داشته، در قرآن آمده است و چیزی فروگذار نشده است. براساس این احتمال آیه شریفه مربوط است به بیان اصول کلی هدایت و سعادت بشر، نه بیان احکام و دستورات فرعی و جزئی. بدیهی است که بسیاری از این گونه احکام جزئی و فرعی که قطعا جزو دین است در قرآن نیامده است، اما مبادی و راه کارهای آن ها ذکر شده است؛ از آن جمله است آیات مربوط به اطاعت رسول و اولی الامر که به نظر ما همان امامان معصوم (ع) می‎باشند و یا به طور کلی پیروی از رسول و شنوایی از او. خداوند در این آیات راه را

ناوبری کتاب