آیت‌الله منتظری

جواب: در پاسخ به شبهات شما به چند نکته اشاره می‎شود:

1 - تقلید - یعنی عمل به نظر کارشناس دینی - تنها در فروعی است که نیاز به اجتهاد و تتبع در قرآن و روایات و ملاحظه ادله عقلی دارد، و این کاری تخصصی است که ابزار ویژه خود را دارد و همه افراد نه وقت آن را دارند و نه توان آن را؛ اما در اصول دین و جهان بینی هرکس به اندازه فهم و درک خود و به وسیله مقدمات بدیهی می‎تواند نسبت به مبدأ جهان هستی و پایان آن و معاد و لزوم رسالت و نبوت جهت هدایت مردم، تحقیق و شناخت پیدا کند.

2 - تقلید که همان عمل به نظر کارشناس دینی یعنی مجتهد است، عمل کورکورانه نیست؛ زیرا اگر چنین باشد عقلا و شرعا ارزشی ندارد و در قرآن نیز از آن مذمت شده است.

تقلید به معنای عمل به نظر کارشناس دین پس از تحقیق و تفحص از اهل فن و اطمینان به مقام علمی، بلکه اعلمیت و عدالت و امانت و تقوای کارشناس می‎باشد. و تقلید به این معنا حکم عقل و مورد اتفاق عقلای جهان در هر زمان و مکانی است. عقلای جهان در هر امر تخصصی به کارشناس آن امر رجوع می‎کنند و به نظر او عمل می‎نمایند.

و تشخیص کارشناس بودن کسی یا توسط خود انسان و یا با مشورت با اهل فن امکان پذیر می‎باشد.

و این سیره عقلا هرگز مخالف تعقل و تفکر و قرآن کریم - آن گونه که شما تفسیر کرده اید - نیست؛ بلکه از باب نمونه در آیه کریمه: (و قالوا لو کنا نسمع او نعقل ما کنا فی اصحاب السعیر) ؛سوره ملک (67)، آیه 10. "اهل جهنم گفتند اگر گوش کرده بودیم یا تعقل کرده بودیم در میان دوزخیان نبودیم"، سمع و شنوایی که عدل تعقل قرار گرفته است ظاهرا اشاره به همان تقلید عقلایی و مشروع یعنی رجوع به کارشناس و کاردان حق و اهل دانش می‎باشد.