آیت‌الله منتظری

در رابطه با سه محور سؤال می‎توانید به کتاب این جانب "از آغار تا انجام، در گفتگوی دو دانشجو" مراجعه نمایید.

شبهاتی پیرامون تقلید

(سؤال) در حالی که در قرآن کریم در بسیاری از آیات، ما را به تعقل و تفکر سفارش می‎کند و صریحا اعلام می‎کند: (و لاتقف ما لیس لک به علم ان السمع و البصر و الفؤاد کل اولئک کان عنه مسئولا) ؛سوره اسراء (17)، آیه 36. "آنچه را نمی دانی پیروی و عمل نکن، همانا از گوش و چشم و قلب سؤال می‎شود"؛ دلیل عقلی و یا قرآنی شما برای این که ما مسلمان ها و به ویژه ما شیعیان می‎باید به این "باید"ها که در رساله ها آمده است گوش فرا بدهیم چیست ؟ تا آن جا که من می‎دانم چنین حکمی در قرآن نیامده است. در صورتی که آیات بسیاری هست که مشخص می‎کند هرکس مسئول عملکرد خویش است، و این که انسان ها می‎باید از روی خرد و دانش عمل کنند. بنابراین می‎بینید که قرآن به هیچ وجه تقلید کورکورانه را توجیه نمی کند و عقل نیز حکم می‎کند که چنین چیزی را به هیچ وجه نپذیریم. مگر این که گفته شود قرآن ناقص است و موارد ناگفته بسیار دارد؛ در حالی که خود بهتر می‎دانید که در آخرین سال عمر پیامبر اسلام (ص) در حجة الوداع این آیه نازل شد: (الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا) ؛سوره مائده (5)، آیه 3. "امروز دین شما را کامل کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم". یعنی این که هر آنچه از حلال و حرام خدا بود که برای هدایت مردم مورد نیاز می‎باشد در قرآن بیان نمودم. و در آیه دیگر فرمود: (ما فرطنا فی الکتاب من شئ) ؛سوره انعام (6)، آیه 38. "چیزی را در این کتاب فروگذار نکردیم". پس چون خدا چیزی را در کتاب قرآن فروگذار نکرده بفرمایید کجای قرآن آمده که عقیده مسلمان به اصول دین باید از روی دلیل باشد، ولی در احکام غیر ضروری دین باید یا مجتهد باشد که بتواند احکام را از روی دلیل به دست آورد، یا از مجتهد تقلید کند؟