آیت‌الله منتظری

بنابراین، بیرون راندن هریک از عقل یا شرع از صحنه سنجش حقیقت و عدالت، کاری بس خطا و افراط و تفریط می‎باشد. در رابطه با درک عقول بشری، حضرت امیر(ع) در "نهج البلاغه"، در مقام بیان فلسفه نبوت و ارسال انبیا فرموده: "و یثیروا لهم دفائن العقول..."؛نهج البلاغه، خطبه 1. "و پیامبران، گنج ها و دفینه های عقول مردم را برای آنان ظاهر می‎کنند". از این جمله فهمیده می‎شود عقل و دین در یک راه و هدف قرار دارند و اموری را که عقول بشر - هرچند اجمالا - درک می‎کنند، انبیا به تفصیل و بدون اجمال و ابهام بیان می‎کنند.

رابطه عقل و دین

(سؤال) سال های مدیدی است که خودم احکام دین را توسط قرآن و کتب دینی و روایات در می‎آورم و سه معیار عقلانیت، عادلانه بودن و برترین بودن را ملاک فهم خود از دین قرار داده ام... با این حال، فعلا یک موضوع برایم مورد اشکال و سؤال قرار گرفته است که خواهش می‎کنم مرا با دلیل قانع نمایید. اهداف زندگی را دین معلوم می‎کند یا عقل ؟

جواب: هدف کلان زندگی یعنی تکامل و پیشرفت و همچنین اهداف دیگر مثل لذت و آسایش، علم، قدرت، آزادی را عقل درک و تعیین می‎کند. ولی دین علاوه بر بیداری و متنبه نمودن عقل به توسعه افق دید و نگرش انسان نسبت به خدا، انسان و جهان، مصادیق خاصی را برای این اهداف معرفی و تبیین می‎کند؛ مثلا تکامل انسان را به عبودیت و معرفت او می‎داند و لذت و آسایش حقیقی را با توجه به جهان آخرت تفسیر می‎کند.

بنابراین، عقل و دین رابطه ای نزدیک و تنگاتنگ دارند. در آیات قرآنی توصیه فراوان به رجوع به عقل شده و روایات زیادی در مورد عظمت عقل و تواءم بودن آن با دین وارد شده است.الکافی، ج 1، ص 10.