صفحه ۱۴۸

تاریخ بهترین شاهد است که پیامبر(ص) هیچ گاه شروع کننده جنگ با کفار و مشرکین - که سخت ترین دشمنانش بودند - نبود. و اصولا شعار اسلام و قرآن، این است که: (لا اکراه فی الدین) .سوره بقره (2)، آیه 256. و دین عبارت است از مجموع عقاید، اخلاق و احکام؛ و بعد از نفی اکراه در مجموعه دین معنایی برای زور و ارهاب وجود ندارد. لازم به ذکر است در بخش عمل به احکام دین هرچند اعمال زور متصور و ممکن است، ولی اعمال زور نه صحیح است و نه مؤثر و قابل دوام، و لذا ارزشی نیز ندارد.

البته در اسلام یک سری احکام جزایی برای گناهانی همچون قتل نفس، سلب حقوق مردم و اخلال در نظم اجتماع و محاربه با خدا و رسول وجود دارد که نظایر این ها در هر دین و حکومتی نیز مشاهده می‎شود؛ و اساس آن امری عقلی و عقلایی می‎باشد.

هماهنگی عقل و دین

(سؤال) مگر نه این که اسلام توصیه به عدالت و مساوات می‎کند؟ در این صورت آیا دین عادلانه بودن مسائل روزمره را تعیین می‎کند یا عقل سلیم انسان مبنای تشخیص عدالت است ؟

جواب: مفهوم عدالت و تشخیص اکثر مصادیق آن به ویژه در مسائل اجتماعی، یک امر عقلی و قابل درک برای عقول بشری و مورد امضای شرع است، و حتی یکی از ملاک های حقانیت هر دینی مطابقت احکام آن با عدالت است. البته عقل و عقلا چه بسا در ادراک امور تعبدی و نیز بعضی از امور پیچیده غیر تعبدی و تشخیص عادلانه بودن و نبودن آن، خطا کرده و مورد تخطئه شرع - که درحقیقت، عقل منفصل و بیرونی است - قرار گرفته و تحت تربیت شعاع نور آن به حقیقت راه یافته است.

ناوبری کتاب