آیت‌الله منتظری

ملاک ضروری بودن احکام اسلام

(سؤال) این که احکام عبادی اسلام از ضروریات دین است آیا یک استنباط فقهی است یا نص قرآنی ؟ اگر نظر فقهاست طبعا قابل نقد و تجدید نظر است و روزی می‎توان احکام عبادی را از ضروریات دین ندانست، و اگر نص قرآنی دارد لطفا استناد صریح قرآنی آن را بیان نمایید.

جواب: اولا: در رابطه با اصل عبادت در قرآن آمده: (و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون) ؛سوره ذاریات (51)، آیه 56. "جن و انس را جز برای عبادت نیافریدیم". و در رابطه با وضو، غسل و تیمم نیز در سوره مائده آیه 6 به آن ها اشاره شده است.

و نسبت به نماز و زکات در آیات بسیاری آمده: (و اقیموا الصلاة و آتوا الزکاة) ؛سوره بقره (2)، آیات 43، 83، 110؛ سوره نساء (4)، آیه 77؛ سوره حج (22)، آیه 78. "نماز را بپا دارید و زکات را بپردازید". و در سوره نساء، آیه 103 آمده: (فاقیموا الصلاة ان الصلاة کانت علی المؤمنین کتابا موقوتا) ؛ "پس نماز را بپا دارید، همانا نماز بر مؤمنان امری واجب و زماندار است". و از قرآن استفاده می‎شود که نماز بر پیامبران گذشته نیز واجب بوده است. از باب نمونه در سوره طه، آیه 14 خطاب به حضرت موسی (ع) می‎خوانیم: (و اقم الصلاة لذکری) ؛ "نماز را به خاطر یاد من بپا دار". و در سوره مریم، آیه 31 از قول حضرت عیسی (ع) می‎خوانیم: (و اوصانی بالصلاة و الزکاة ما دمت حیا) ؛ "و مرا تا زمانی که زنده ام به نماز و زکات سفارش کرد". و در رابطه با روزه می‎خوانیم: (یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم) ؛سوره بقره (2)، آیه 183. "ای مؤمنان ! روزه بر شما واجب شده همان طور که بر امت های گذشته واجب شد". این تعبیر دلالت بر تثبیت حکم و عدم تغییر آن می‎کند. و در رابطه با حج می‎خوانیم: (و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا) ؛سوره آل عمران (3)، آیه 97. "خداوند بر مردم حج خانه اش را واجب کرده از برای هرکس که توان رفتن به این راه را دارد". و در رابطه با