آیت‌الله منتظری

2 - آیا انسان ارجحیت دارد یا دین ؟ چون این گونه سؤالات را من بارها از بسیاری از جوان ها شنیده ام. اگر امکان دارد جواب سؤالات فوق را در سایت خود برای استفاده عموم قرار دهید.

جواب: 1 - هر چند به اعتقاد ما اسلام دین حق است و آن خاتم ادیان الهی می‎باشد، و وجدان هر انسان او را ملزم می‎نماید که در امر دین تحقیق نماید و نسبت به آن بی تفاوت نباشد، ولی نه دین و نه حاکمیت امری تحمیلی نیست. هیچ گاه با زور و تحمیل اعتقاد حاصل نمی شود. و همه مردم تا زمانی که حقوق اجتماعی یکدیگر را محترم بشمارند حق حیات دارند. و حاکمیت نیز هنگامی ثابت و برقرار می‎گردد که اکثریت جامعه پذیرای آن باشند. و حتی حکومت ظاهری رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین (ع) نیز با بیعت مردم تحقق خارجی یافت.

ضمنا حق و حقیقت از هر کس و هر چیز محترم تر است.

2 - انسان حقیقی کسی است که دارای ممیزه انسان از سایر حیوانات یعنی عقل بالفعل باشد؛ و عقل بالفعل به وجود مبدأ و معاد و ضرورت حرکت مستقیم تکاملی به سوی آن ها معترف است، و این اعتراف همان دین داری اوست. بنابراین انسان به معنای خاص آن، شخص دین دار است و انفکاک بین آن دو و سخن از این که انسان ارجح است یا دین، وجهی ندارد. بله، ظاهر انسان و انسان ظاهری چیزی جدای از دین و دین داری است و بدین لحاظ هم بین افراد آن نسبت به حقوق مدنی و اجتماعی تفاوت نیست و هیچ فردی به خاطر عقیده اش در آن جهت دارای مزایای بیشتر و ارجحیت از دیگران نمی باشد؛ چنان که انسان حقیقی هرچه در عقل بالفعل نظری و عملی قوی تر باشد و مراتب برتر عقل را در دو بعد نظر و عمل طی نماید نزد خداوند ارجح بوده و دارای کرامت بیشتر است: (ان اکرمکم عند الله اتقیکم) ؛سوره حجرات (49)، آیه 13. یعنی کسی که دین حق را قبول کرده و دارای تقوای بیشتر می‎باشد نزد خداوند از درجات معنوی بیشتری برخوردار خواهد بود. از طرفی انسان از نظر انسان بودنش