(414) کسانی که روزه بر آنها واجب نیست عبارتند از:
الف: کسی که به علت پیری توانایی روزه گرفتن ندارد و یا روزه گرفتن برای او مشقت داشته باشد؛ ولی در صورت دوم و نیز بنابر احتیاط واجب در صورت اول باید برای هر روز یک مد طعام (حدود 750 گرم مواد خوراکی) به فقیر بدهد؛ هرچند بهتر پرداخت دو مد طعام میباشد؛ و چنین شخصی اگر بتواند پس از ماه رمضان بدون مشقت روزه های خود را قضا کند بنابر احتیاط مستحب قضای آن را بجا آورد.
ب: کسی که مرضی دارد که زیاد تشنه میشود و توان و تحمل تشنگی را ندارد یا برای او مشقت دارد؛ و در صورت دوم و بنابر احتیاط واجب در صورت اول باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد؛ و بهتر آن است که بیشتر از مقدار ضرورت آب نیاشامد؛ و چنانچه بعد بتواند روزه بگیرد بنابر احتیاط روزه هایی را که نگرفته قضا نماید.
ج: زنی که وضع حمل او نزدیک است و روزه برای بچه او زیان دارد یا موجب ضرر برای خود او میشود؛ و در صورت اول و نیز بنابر احتیاط واجب در صورت دوم باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت باید روزه هایی را که نگرفته قضا نماید.
د: زنی که بچه شیر میدهد و شیر او کم است - چه مادر بچه باشد یا دایه او، و چه با اجرت شیر دهد یا بی اجرت - و روزه برای بچه ای که شیر میخورد یا برای خود او ضرر دارد؛ و در صورت اول و نیز بنابر احتیاط واجب در صورت دوم باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد؛ و در هر دو صورت باید روزه هایی را که نگرفته قضا نماید؛ و اگر کسی پیدا شود که بدون اجرت یا با گرفتن اجرت از پدر یا مادر بچه یا فرد دیگر بچه را شیر دهد بنابر احتیاط بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.
(415) کسی که عقیده دارد روزه برای او ضرر ندارد، چنانچه روزه بگیرد و پس از مغرب معلوم شود روزه برای او ضرر داشته باید قضای آن را بجا آورد.
تجویز پزشک
(416) کسی که میداند روزه برای او ضرر ندارد - گرچه پزشک بگوید ضرر