آیت‌الله منتظری

دلسوزی و حسن نیت را نباید فراموش کرد و تا می‎توان جز در موارد نیاز باید از راههای مسالمت آمیز وارد شد، ولی متأسفانه بعضی افراد به هنگام انجام این وظیفه از راه خشونت وارد شده، و گاهی متوسل به الفاظ زشت و زننده و حرکات ناپسند می‎گردند، این گونه امر به معروفها نه تنها اثر خوبی بر جای نمی گذارد که گاهی نتیجه بر عکس هم می‎شود، در حالی که روش پیامبراکرم (ص) و سایر پیشوایان (ع) نشان می‎دهد که آنها به هنگام اجرای این وظیفه نهایت لطف و محبت را به خرج می‎دادند و به همین جهت سرسخت ترین افراد به زودی در برابر آنها تسلیم می‎شدند.

شرایط امر به معروف و نهی از منکر

در صورت وجود شرایط زیر امر به معروف و نهی از منکر واجب بوده و ترک آن معصیت می‎باشد:

1 - کسی که می‎خواهد عهده دار این وظیفه گردد باید "معروف" را از "منکر" تشخیص دهد، پس کسی که معروف و منکر را نمی شناسد نمی تواند امر به معروف و نهی از منکر نماید.

2 - احتمال دهد که امر و نهی او اثربخش است، پس اگر می‎داند که گفتار او اثر نمی کند امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست.

3 - بداند یا مطمئن باشد که معصیت کار قصد ادامه و تکرار گناه را دارد و در صورتی که بداند یا گمان کند که او گناه را تکرار نمی کند واجب نیست.

4 - به واسطه امر و نهی فساد بزرگتری پیش نیاید، پس اگر بداند یا گمان کند یا احتمال صحیح عقلایی دهد که با امر و نهی او زیان جانی یا آبرویی یا مالی قابل توجهی به او یا خویشان یا نزدیکان او یا دیگران می‎رسد امر و نهی واجب نیست بلکه در بسیاری موارد حرام است.

5 - افراد دیگر عهده دار این وظیفه نشده باشند؛ پس اگر بعضی از افراد نسبت به آن اقدام کرده اند و مقصود حاصل شده است، واجب بودن امر و نهی از دیگران ساقط می‎شود زیرا که امر به معروف و نهی از منکر "واجب کفایی" می‎باشد یعنی به واسطه انجام آن توسط دیگران تکلیف از بقیه برداشته می‎شود.