گفتار دهم: اذان و اقامه
هر ملتی در هر عصر و زمانی برای برانگیختن عواطف و احساسات افراد خود و دعوت آنها به وظایف فردی و اجتماعی شعار خاصی داشته است، مثلا مسیحیان برای دعوت پیروان خود به کلیسا از نواختن صدای ناقوس استفاده میکنند؛ ولی شعار اذان که در اسلام برای این دعوت از آن استفاده میشود به مراتب رساتر و مؤثرتر است، چه شعاری از این بالاتر که با نام خدای بزرگ آغاز شده و با شهادت به یگانگی او و گواهی به پیامبری حضرت محمد(ص) اوج گرفته و با دعوت به نماز و رستگاری و عمل نیک ادامه پیدا کرده و سپس با یاد خدای و اقرار به یکتایی او با جمله هایی موزون و عباراتی کوتاه و مضمون روشن و سازنده و آگاه کننده به پایان میرسد.
در روایات اسلامی نسبت به مسأله اذان گفتن تأکید زیادی شده است و برای گویندگان اذان مقامهای بلند و ثوابهای زیادی در نظر گرفته شده است که در حقیقت این بلندی مقام به خاطر دعوت دیگران به سوی خدا و عبادتی همچون نماز است.
صدای اذان که به هنگام نماز به طور مرتب در شبانه روز از گلدسته های شهرهای اسلامی طنین افکن میشود، همچون ندای آزادی و نسیم حیات بخش استقلال گوشهای مسلمانان راستین را نوازش میدهد و بر جان بدخواهان نگرانی و اضطراب میافکند.
شاهد این کلام اعتراف صریح "گلادستون" یکی از سیاستمداران طراز اول انگلیس در عصر خودش میباشد که در برابر جمعی از مسیحیان چنین اظهار میکند: