آیت‌الله منتظری

نیت پاک در اثنای عمل و بعد از آن

باید توجه داشت که گاهی ممکن است انسان در آغاز کاری نیت خیر و خالصانه داشته باشد اما در اثنای کار دچار روحیه ریاکاری گردد و حتی ممکن است چندین سال از انجام عمل خیری بگذرد و آنگاه با انجام کار یا گفته ای به عمل گذشته خود رنگ ریا و خودنمائی بدهد، در همه این موارد ارزش عمل انجام شده از بین می‎رود و از مقام و درجه ای که دارد ساقط می‎گردد.

امام باقر(ع) در این زمینه می‎فرمایند: "باقی ماندن بر عمل از اصل عمل مشکل تر است، گفته شد مراد شما از این سخن چیست ؟ حضرت فرمودند: مثلا کسی کار خیری انجام داده و یا چیزی را در راه خدا می‎بخشد و منظورش فقط خدای یگانه است، اینجا عمل او را در میان کارهائی که مخفی است و فقط برای خداست - و ثواب ویژه ای دارد - ثبت می‎کنند، پس از مدتی این عمل خیر را به رخ دیگران می‎کشد و برای دیگران بازگو می‎نماید، اینجاست که نامش از گروه اول حذف شده و در ردیف کارهائی که آشکارا انجام شده - و ثواب کمتری دارد - ثبت و ضبط می‎گردد، اما باز برای بار دوم آن را برای دیگران مطرح نموده و از عملی که انجام داده سخن می‎گوید، در نتیجه کارش را در ردیف کارهای ریائی قرار می‎دهند - یعنی دیگر هیچ ثوابی ندارد -".

برخی از افراد جامعه همیشه در این فکر هستند که کارهای خود را برای دیگران بیان نموده و ظاهر خود را در نظر مردم خوب جلوه دهند، و چه بسا اصلا کار خیری هم انجام نداده اند اما قصد فریب مردم را دارند. در گلستان سعدی آمده است:

عابدی را پادشاهی طلب کرد، اندیشید که دارویی بخورم تا ضعیف شوم، مگر مگر در اینجا به معنی شاید. اعتقادی که دارد در حق من زیادت کند؛ آورده اند که داروی قاتل داروی قاتل: داروی مرگ آور و کشنده. بخورد و بمرد.