صفحه ۱۰۹

هر یک از برادران درباره سکوت و حفظ زبان مطلبی دارند بفرمایند.

احمد: حضرت علی (ع) می‎فرمایند: "سکوت زبان سلامتی است برای انسان". و باز از ایشان نقل شده است که: "خوشا به حال آن که زیادی دارائی و ثروتش را انفاق کرده و ببخشد، اما زیادی گفتار و کلامش را فرو برده و نگه دارد".

رضا: حضرت علی (ع) می‎فرمایند: "زبان انسان عاقل پشت قلب او قرار دارد (اول فکر نموده بعد سخن می‎گوید) و قلب فرد نادان پشت سر زبانش می‎باشد (اول سخن گفته و بعد به عاقبت گفتارش فکر می‎نماید).

علی: پس در این صورت آیا انسان در همه مواقع باید سکوت کند و اصلا حرفی نزند؟

استاد: خیر، سکوت فقط در جاهائی پسندیده است که سخن گفتن هیچ سودی برای خود انسان و دیگران ندارد بلکه باعث ضرر و زیان خود انسان و یا دیگران می‎گردد، وگرنه سخن گفتن در پاره ای از موارد لازم و واجب است. صحبت در این است که انسان هم باید سنجیده حرف بزند و هم سخن سنجیده و پخته بگوید؛ چرا که ارزش و اعتبار آدمی از سخن و کلامش آشکار می‎شود.

تا مرد سخن نگفته باشد ____ عیب و هنرش نهفته باشد
هر بیشه گمان مبر که خالی است ____ شاید که پلنگ خفته باشد

گاهی سخنی بجا اثراتی دارد که ضربات شمشیر و نبرد مسلحانه چنین نتایجی را دربر ندارد.

حضرت علی (ع) در این باره می‎فرمایند: "خیری نیست در سکوت و خودداری از گفتن آنچه که حکمت است، همان گونه که خیری نیست در کلام جاهلانه". و سعدی (ره) شاعر بلندآوازه پارسی زبان با الهام از این سخن حضرت می‎گوید:

اگر چه پیش خردمند خامشی ادب است
به وقت مصلحت آن به که در سخن کوشی
دو چیز طیره طیره: سبکی. عقل است: دم فرو بستن
به وقت گفتن، و گفتن به وقت خاموشی

ناوبری کتاب