آیت‌الله منتظری

الف - مرتبه عقل؛ عقل با علوم و افکار و کلیات سروکار دارد و انسانهای کامل دارای عقل کامل می‎باشند. این مرحله از بالاترین مراحل وجودی انسان است.

ب - مرتبه غرائز، عواطف و احساسات؛ این مرتبه از مراتب متوسطه انسان می‎باشد. این که انسان از یک چیزی یا فردی خوشش می‎آید یا از آن متنفر است، و نسبت به چیزی یا کسی محبت می‎ورزد یا از آن در خشم و غضب می‎شود، مربوط به این مرحله از وجود انسان است.

ج - مرتبه بدن و اعمال مربوط به آن؛ این مرحله پایین ترین مراحل وجودی انسان می‎باشد.

انسانها با حیوانات در مرتبه دوم و سوم مشترک هستند. به این معنا که حیوانات نیز دارای حب و بغض می‎باشند؛ از یک چیز خوششان می‎آید و از یک چیز بدشان می‎آید؛ غضب و محبت دارند. حیوان بچه اش را دوست می‎دارد و از دشمنش فرار می‎کند. ولی حیوانات دارای مرتبه عقل نمی باشند، لذا تکلیف هم ندارند؛ برای این که معیار تکلیف عقل است و حیوانات عقل ندارند.

در اسلام برای تکامل و رشد همه این مراحل، برنامه و دستور و آموزش وجود دارد. اعتقادات مربوط به مرحله اول می‎باشد. این که انسان ایمان به خدا، غیب، قیامت، نبوت، معاد، ملائکة الله و... داشته باشد همه از امور اعتقادی و مربوط به بالاترین مرحله وجودی انسان و قوه عاقله می‎شود.

خداوند در آیه شریفه ذیل، که ناظر به امور اعتقادی است، می‎فرماید:

(امن الرسول بما انزل الیه من ربه و المؤمنون کل امن بالله وملا ئکته و کتبه و رسله ) سوره اعراف (7)، آیه 46. "پیامبر به هر چه از پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است؛ مؤمنان نیز هر کدام به خدا و فرشتگان او و کتابها و پیامبرانش ایمان آورده اند."