آیت‌الله منتظری

علی (ع) این خطبه را زمانی ایراد فرمودند که مردم عثمان را کشته و با حضرت بیعت کرده بودند.سوره بقره (2)، آیه 143. به نظر می‎رسد این اولین خطبه ای است که حضرت در آن شرایط حساس ایراد فرمودند و طی آن می‎خواهند به مردم گوشزد نمایند که: اسلام و دین پیامبراکرم (ص) پس از رحلت آن حضرت از مسیر خود منحرف شده و همه حقایق آن دگرگون گشته بود؛ ولی با بازگشت خلافت اسلامی به جایگاه اصلی خود و بیعت آزادانه مردم با امیرالمؤمنین (ع) حق به مسیر خود برگشت.

برخی از شرح کنندگان نهج البلاغه می‎گویند که مضمون این سه جمله یکی است و حضرت می‎خواهند یک مطلب را توضیح بفرمایند؛ و برخی دیگر بین مضمون این سه جمله تفاوت قائل هستند.سوره عنکبوت (29)، آیه 3. اما به هر حال این جملات مربوط به خلافت خود آن حضرت می‎باشد که می‎فرماید: "قد طلع طالع": به تحقیق طلوع کننده ای طلوع کرد "و لمع لا مع": و درخشنده ای درخشید "و لا ح لا ئح": و ظاهر شونده ای ظاهر گشت. مراد از "طالع" خود حضرت است که ایشان بر مسند قدرت قرار گرفتند و پس از آن حق درخشید و آشکار شد. اینجا بعضی گفته اند: حضرت می‎خواهد خلافت خودش را بگوید و بفرماید: خلافت من چیزی بود که طلوع کرد و درخشید. البته صاحب "منهاج البراعة"سوره انفال (8)، آیه 37. می‎نویسد: "طلع طالع" مربوط به اصل بازگشت خلافت به حضرت می‎باشد که در حقیقت خلافت علی (ع) چیزی بود که طلوع کرد، ولی "لمع لا مع" معنای بیشتری را می‎فهماند؛ با این توضیح که حضرت می‎خواهند بفرمایند: علاوه بر این که خلافت بر مدار اصلی خود قرار گرفت برای مردم هم این حقیقت آشکار شد و فهمیدند که حق به حقدار رسید و جایگاه اصلی خلافت اینجاست. برای این که گاهی حق به حقدار می‎رسد ولی برای مردم حقیقت روشن نمی شود. از این رو