آیت‌الله منتظری

خداوند نمی دانست تعبیر صحیح بود، ولی با این که خداوند نسبت به همه چیز آگاهی دارد آیه را چگونه باید تفسیر کرد؟

2 - در سوره عنکبوت می‎خوانیم: (فلیعلمن الله الذین صدقوا و لیعلمن الکاذبین ) الاسفار الاربعة، ج 6، ص 110. "تا خداوند بشناسد کسانی را که راست گفته اند و نیز دروغگویان را بشناسد."

سؤالی که در آیه شریفه پیشین مطرح بود در اینجا هم مطرح است. برای این که خداوند راستگویان و دروغگویان را می‎شناسد، بنابراین تعبیر (فلیعلمن الله ) به چه معناست ؟

3 - در سوره انفال می‎فرماید: (لیمیز الله الخبیث من الطیب ) سوره آل عمران (3)، آیه 140؛ و سوره حدید (57)، آیه 25. "تا خدا ناپاک را از پاک تمییز دهد."

در این آیه نیز سؤال قبلی تکرار می‎شود.

در پاسخ باید گفت که آنچه با ذات خداوند عینیت دارد و همراه و در مرتبه ذات می‎باشد همان علم ذاتی خداوند است که حضرت علی (ع) فرمودند: "عالم اذ لا معلوم". علم ذاتی حق تعالی با عدم فعلی وجود ممکنات و جهان خارج هیچ منافات ندارد. ولی همان طور که گفتیم خداوند افزون بر آن علم ذاتی، یک علم فعلی نیز دارد که از مرتبه ذات متأخر است و همراه با وجود موجودات تحقق می‎یابد بلکه عین این موجودات است، و این علم فعلی جلوه ذات خدا و بنابراین زائد بر ذات نیز می‎باشد. آن علمی که با ذات عینیت دارد علم ذاتی است، ولی علم فعلی با ذات عینیت ندارد و در مرتبه متأخر از ذات می‎باشد.

خلاصه علمی که در این آیات و امثال آن آمده است با علمی که در فرمایش حضرت علی (ع) آمده بود تفاوت دارد. معنای آیه اول این است که خداوند قبله را تغییر داد تا پیروان واقعی پیامبر(ص) از دیگران درعالم خارج مشخص و معلوم گردند.