آیت‌الله منتظری

جواب این سؤال به نحو اجمال گذشت و برای توضیح بیشتر باید گفت که: معلوم دو مرحله دارد: یک مرحله ذوات و اعیان خارجی هستند که همه مخلوق و معلوم و مقدور و مربوب خداوند می‎باشند. افزون بر این مرحله مرحله دیگری وجود دارد که در آن همه نظام وجود که جلوه و پرتو ذات حق است، در ذات باری تعالی به نحو وحدت و بساطت وجود دارد. به تعبیر دیگر قبول داریم که هر قادر و عالمی مقدور و معلوم دارد و در مورد حق تعالی و اشیاء و اعیان خارجی هم این نکته صادق است، ولی خداوند به لحاظ این که علت همه نظام وجود است و هستی غیرمتناهی می‎باشد، قبل از این که اشیاء و اعیان خارجی در ظرف وجود یعنی عالم خارج تحقق یابند به نحو وحدت و بساطت در ذات حق تعالی موجود و منطوی است و او نسبت به آنها عالم و قادر می‎باشد.