آیت‌الله منتظری

نادرستی پرسش از مکان خداوند

"و من قال: "أین ؟" فقد حیزه"

( و کسی که بگوید: "کجاست ؟" پس تحقیقا برای او مکان قرار داده است.)

فلاسفه درباره تعریف مکان دو نظر دارند:

الف - تعریف مشایین از مکان

مشایین می‎گویند: "مکان" عبارت است از باطن جسم حاوی نسبت به ظاهر جسم محوی. به تعبیر دیگر مکان آب در کوزه عبارت است از سطح مقعر کوزه. کوزه سطح محدبی دارد که روی آن است و یک سطح مقعری دارد که داخل آن است. این گروه از فلاسفه می‎گویند: "مکان" سطح مقعر جسم حاوی نسبت به سطح محدب جسم محوی می‎باشد.

ب - تعریف اشراقیین از مکان

اشراقیین می‎گویند: "مکان" عبارت از بعد مجرد است، یعنی آن فضایی که چیزی آن را پر می‎کند. مکان آب در کوزه، همان فضایی است که آب آن را پر کرده است. به تعبیر دیگر اگر آب را خالی کنیم فاصله ای بین این طرف و آن طرف و بالا و پایین کوزه پیدا می‎شود که این فضای خالی مکان آب است. به عنوان مثال شما که در این حسینیه نشسته اید، مکان شما آن فضایی است که شما آن را پر کرده اید.

مکان را به هر معنایی که بگیریم خداوند آن را ندارد؛ برای این که مکان مخلوق خداوند است و شما نمی توانید خالق را در مخلوق خود جای دهید. از طرف دیگر اگر خداوند مکان داشته باشد، لازم می‎آید که جسم باشد و یا در جایی حضور داشته و در جای دیگری حضور نداشته باشد؛ با این که خداوند در همه جا حضور دارد.