آیت‌الله منتظری

وقتی کسی خدا را محدود کرد، او را معدود و شماره کرده و وحدت و یگانگی او را وحدت و یکی عددی پنداشته و او را در ردیف موجودات دیگر قرار داده و او را دارای ماهیت و ممکن الوجود دانسته و ازلی بودن او را ابطال کرده است.

بیان علامه مجلسی؛ در این باره

علامه مجلسی نیز در اینجا نکات و مطالب جالبی دارد که همه آنها را در اینجا نقل نمی کنیم. برای این که ایشان حدود هفت یا هشت احتمال ذکر می‎کند که بیان همه آنها مطلب را طولانی می‎کند. افرادی که مایل هستند بیشتر در این باره مطالعه کنند به "مرآة العقول" مرحوم مجلسی مراجعه نمایند.سوره نساء (4)، آیه 171.

یکی از اشکالاتی که مرحوم مجلسی بیان می‎کند این است که اگر قائل شویم که علم خداوند زائد بر ذاتش می‎باشد، نتیجه این می‎شود که خداوند به تنهایی خالق جهان نیست ! چون خداوند با علم و قدرتش جهان را خلق کرده است و بنابراین وقتی علم و قدرت را جدای از ذات دانستید پس در حقیقت صانع و خالق جهان را هشت چیز دانسته اید که عبارتند از: خداوند و هفت صفت کمالیه او.

خلاصه مرحوم مجلسی می‎گوید: لازمه زائد بودن صفات خداوند نسبت به ذاتش، تعدد صانع و خالق می‎باشد. به تعبیر دیگر لازمه عقیده اشاعره این است که ما چندین خالق در جهان داشته باشیم.

اشکال دیگری که ایشان مطرح می‎کند مطلبی است که قبلا هم به نحوی نسبت به آن اشاره داشتیم. ایشان می‎گوید: اگر بگوییم که خداوند صفات زائد بر ذات دارد، بنابراین ذات حق تعالی موجودی می‎شود محدود به این صفات و جدای از آنها؛ در نتیجه دیگر نمی توان او را غیرمتناهی دانست.