صفحه ۶۰۲

اشکالات عقیده اشاعره را در این باره متوجه شدند، راه دیگری را در پیش گرفته و گفتند: خداوند علم و قدرت و دیگر صفات کمالیه را ندارد ولی ذات او کار علم و قدرت و حیات را انجام می‎دهد؛ بدون این که دارای این صفات باشد. و در حقیقت ذات را نایب از صفات گرفتند.

مرحوم حاجی سبزواری عقیده اشاعره و معتزله را در باب صفات خداوند به این شکل در این شعر بازگو می‎کند:

والاشعری بازدیاد قائلة ____و قال بالنیابة المعتزلة ر.ک : شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 9، ص 151.

"اشعری قائل است که صفات خداوند زائد بر ذات اوست، و معتزله گفته اند که همان ذات نیابت از صفات خداوند می‎کند."

در هر صورت این چکیده ای بود از دیدگاههای امامیه، اشاعره و معتزله در باب صفات الهی.

توصیف خداوند از دیدگاه امام علی (ع)

حضرت علی (ع) در این بخش از خطبه به طور بسیار خلاصه حق را درباره خداوند و صفات او بیان کرده و فرموده اند:

"من وصفه فقد حده"

( کسی که او را وصف نمود پس تحقیقا او را محدود کرده است.)

برای این که وقتی کسی او را موصوف به صفتی نمود و صفت او را غیر از ذاتش و بیرون از مرتبه آن پنداشت، طبعا ذات او به خودی خود شامل و عین صفت نشده و نسبت به صفت محدود می‎باشد؛ و هر گاه ذات و وجود حق تعالی محدود شد،

ناوبری کتاب