آیت‌الله منتظری

تفاوت بینایی خداوند با دیدن طبیعی و مثالی

"والبصیر لا بتفریق آلة"

( و بینا، نه با جدا نمودن وسیله ای.)

دیدن طبیعی

از قدیم در باب دیدن طبیعی دو دیدگاه معروف وجود داشته است:

الف - دیدگاه فلاسفه طبیعی

فلاسفه طبیعی یعنی فیزیکدانان در باب دیدن دیدگاهی داشته اند که امروز نیز همان را می‎گویند. آنان دیدن را به این می‎دانند که اولا: باید پلک های چشم ها باز باشد و چشم مشکلی نداشته باشد. ثانیا: نور به چیز خارجی که می‎خواهید آن را ببینید بتابد. ثالثا: عکس آن چیز در نقطه زرد چشم شما منعکس شود. رابعا: عکس چیزی که در نقطه زرد منعکس شده به وسیله سلسله اعصاب به نقطه مغزی که مربوط به دیدن است انتقال یابد.

این نظریه به دیدگاه "انطباع" معروف است. به این معنا که عکس اشیاء در نقطه زرد چشم منطبع می‎شود و از آنجا به مغز و سلسله اعصاب مربوط به دیدن منتقل گردیده و دیدن محقق می‎شود.

ولی صدرالمتألهین (ره) می‎فرماید: تمام این مقدماتی که برای دیدن ذکر شده است تنها زمینه این را فراهم می‎کند که نفس که موجودی است مجرد، صورتی را مثل صورت آن چیزی که دیده می‎شود در درون خود انشاء و ایجاد کند؛ و دیدن همان ایجاد صورت شئ مرئی توسط نفس در درون خود اوست نه به انتقال صورت مرئی به درون ذهن و نفس.