آیت‌الله منتظری

در هر صورت این عبارت: "الحمد لله الدال علی وجوده بخلقه" اثبات وجود خداوند از راه امکان است؛ برای این که سخن از حدوث در آن نمی باشد. ولی همان طور که توضیح دادیم در اثبات وجود خداوند از طریق امکان، می‎توان به دو روش پیش رفت. یکی از طریق امکان ماهوی و دیگری از طریق امکان فقری که دقیق تر و قوی تر است.

البته یک مقدار از این بحث ها، تحقیقات و گفتگوهای مدرسه ای است؛ ولی آنچه مهم می‎باشد این است که انسان ضرورتا و فطرتا می‎یابد که موجودات عالم بدون وابستگی نیستند و خودیت ندارند؛ و بنابراین پرتو و وابسته به وجودی هستند که او خود وابسته به چیزی نیست و خودیت و ضرورت ازلی دارد. از این رو خداوند در قرآن کریم می‎فرماید: (أفی الله شک فاطر السماوات و الارض ) سوره ذاریات (51)، آیه 20. "آیا درباره خداوند تردید و شکی وجود دارد؟ خدای آفریننده آسمانها و زمین."

در آیه شریفه دیگری می‎فرماید: (و فی الارض آیات للموقنین ‏ و فی أنفسکم أفلا تبصرون ) یعنی: "چیزها و اموری که مانند یکدیگر می‎باشند، حکمشان نسبت به آنچه در مورد آنها روا یا نارواست مساوی می‎باشد." "و در زمین برای اهل یقین آیات ونشانه هایی هست؛ و در خودتان، پس آیا نمی بینید؟"

دلیل بی مانند بودن خداوند

"و باشتباههم علی أن لا شبه له"

( و به همانند بودن آفریده ها بر این که مانندی برای او نیست.)

این که موجودات جهان شبیه یکدیگر هستند نشانگر آن است که خداوند نظیر و مانندی ندارد. البته موجودات عالم کاملا شبیه یکدیگر نیستند؛ بلکه مقصود این است که در امکان و در حدوث و در فقر و نیازمندیشان شبیه یکدیگر هستند. آنگاه با توجه