آیت‌الله منتظری

این که هر ستایشی در مقابل کمالی است و از آنجا که همه کمالات به خداوند منتهی می‎شود همه ستایش ها مخصوص خداوند می‎باشد.

رابطه تسبیح و حمد

در اینجا واژه های حمد، شکر و مدح و تفاوت آنها را بیان کردیم؛ به مناسبت از تسبیح هم سخن بگوییم. "تسبیح" به معنای تنزیه حق تعالی از نقایص است؛ همان طور که "حمد" ستایش بر کمالات بود. به تعبیر دیگر "تسبیح" مربوط به صفات سلبیه می‎باشد؛ در صورتی که حمد در مقابل کمالات است که از صفات ثبوتیه حق تعالی به شمار می‎آیند.

قرآن کریم می‎فرماید: (و ان من شئ الا یسبح بحمده و لکن لا تفقهون تسبیحهم ) سوره بقره (2)، آیه 279؛ و روایات در بحارالانوار، ج 72، ص 305 تا 334. "و هیچ چیز نیست مگر آن که خداوند را همراه با سپاس تنزیه می‎کند ولکن شما تسبیح آنان را نمی فهمید."

راههای اثبات وجود خداوند و ازلیت او

"ألحمد لله الدال علی وجوده بخلقه"

( ستایش خدای را که به وسیله آفرینشش بر هستی خود راهنماست.)

در این جمله در حقیقت با "برهان ان" بر وجود خداوند استدلال می‎فرماید؛ برای این که در "برهان ان" ما از وجود معلول پی به وجود علت می‎بریم، در اینجا هم موجودات و مخلوقات را دلیل بر وجود خداوند قرار می‎دهیم؛ از این لحاظ که ما مشاهده می‎کنیم و می‎بینیم موجودات ناقص هستند و از خود کمالی و حتی وجودی