آیت‌الله منتظری

بنابراین وقتی که مسیر حکومت حق کور می‎شود و در راه باطلی سیر می‎کند، صورت امر یا حقیقت حاکمیت اسلامی کور شده است.

3 - افول حکمت

"تغیض فیها الحکمة"

( در آن فتنه دانش استوار فرو می‎رود.)

حضرت می‎فرماید: علم و حکمت در آن شرایط کم می‎شود و فرو می‎رود. به این معنا که وقتی استبداد و خودکامگی می‎آید، نخبگان جامعه و کسانی که اهل حکمت و دانش هستند خانه نشین می‎شوند.

4 - تک صدایی ستمگران

"و تنطق فیها الظلمة"

( و در آن، ستمگران گویا می‎شوند.)

در آن فتنه ای که حضرت اشاره می‎فرماید ستمگران حکمفرما و سخنگو هستند و دانشمندان و دانایان جایگاهی ندارند. اتفاقا در فتنه و یا حکومت بنی عباس، افزون بر دانشمندان و علمای شیعه، علمای اهل سنت و امثال احمد حنبل را گرفتند و در زندان انداختند.ر.ک : منهاج البراعة، ج 9، ص 164. گاهی هم برای این که مردم و علما را مشغول کنند و یا شیعه و سنی را به جان هم بیندازند و به عیاشی و خوشگذرانی خود مشغول باشند، یک مسائلی را خود مطرح می‎کردند و باعث اختلاف می‎شدند. از جمله مطرح کردند که آیا کلام خدا حادث است یا قدیم؛ و حدود دویست سال متکلمین و سخنگویان و دانشمندان را مشغول به بحث و تحقیق در همین مسأله کردند. بسیاری از دانشمندان به جهت