آیت‌الله منتظری

نفرین کردند، فتنه دیگری آغاز می‎شود که سرتاپای آن اضطراب است و شکننده مردم و جنگ آور می‎باشد.

"ثم یاتی بعد ذلک": پس از فتنه اول فتنه ای می‎آید "طالع الفتنة الرجوف": که اول آن فتنه اضطراب آور است "والقاصمة الزحوف": و شکننده مردم می‎باشد.

"فتزیغ قلوب بعد استقامة ، و تضل رجال بعد سلامة"

( پس دلهایی بعد از استواری منحرف می‎گردد، و مردانی بعد از سلامتی گمراه می‎شوند.)

به نظر می‎رسد که این عبارات بیشتر همان احتمالی را تایید می‎کند که ما عرض کردیم. چون اگر این فتنه دوم درباره چنگیزخان مغول باشد به لحاظ این که ظاهر فریبنده نداشتند و کافر بودند، نمی توان گفت که افراد سالمی از آنان فریب خوردند و گمراه شدند؛ ولی درباره بنی عباس این مطلب را می‎توان مطرح کرد. برای این که بنی عباس در ابتدا واقعا ظواهری فریبنده داشتند و بسیاری از کسانی که بنی امیه را می‎شناختند و از بدیهای آنان با اطلاع بودند و زیر بار حکومت آنان نرفته بودند فریب خوردند. وقتی که ابومسلم خراسانی با آن وضع قیام کرد و بنی عباس هم شعار خود را حمایت از عترت و آل پیامبراکرم (ص) قرار داده و ابراز می‎کردند که خود نیز از عترت پیامبر هستند، بسیاری از افراد گمان کردند حکومت حق در حال تشکیل شدن است، لذا به انحراف کشیده شدند و دل آنان زنگار گرفت و پس از سلامتی از فتنه بنی امیه به دام گمراهی بنی عباس دچار شدند. لذا می‎فرماید: "فتزیغ قلوب بعد استقامة": وقتی که این فتنه دوم می‎آید دلهایی منحرف می‎شوند و زنگار می‎گیرند بعد از آن که مستقیم بودند "و تضل رجال بعد سلامة": و مردانی گمراه می‎شوند بعد از آن که از گمراهی سالم بودند.

در حقیقت می‎توان گفت که چون بنی امیه چماقی و خشن برخورد می‎کردند و ظواهر شرع را نیز رعایت نمی کردند و مثلا حوض شراب درست می‎نمودند، مردم را