آیت‌الله منتظری

بی حساب بر مردم حاکم بود و ستمگران تا می‎توانستند نسبت به مردم خشونت به خرج می‎دادند، در این شرایط شهرها به وسیله نور هدایت پیامبراکرم (ص) روشن شد.

وضعیت مردم پیش از بعثت

"و الناس یستحلون الحریم، و یستذلون الحکیم"

( و حال آن که مردم حرام را حلال می‎دانند، و دانشمند فرهیخته را خوار می‎شمارند.)

"حریم" به طور کلی به محرمات و ممنوعات می‎گویند که نباید سراغ آنها رفت. می‎توان "حریم" را در اصطلاح روز، به خط قرمزها معنا کرد. بنابراین نه تنها شامل محرمات شرعی و الهی می‎شود بلکه شامل حقوق مردم نیز می‎باشد. علاوه بر آن اموری را که عقلای دنیا ممنوع می‎دانند جزء "حریم" به حساب می‎آید. بنابراین همه حریم ها اعم از حریم های خدایی، حقوق مردمی و حریم های عقلایی باید در هر جامعه ای حفظ شود. ولی در شرایط قبل از بعثت، مردم و مخصوصا ستمگران و قلدرهای جامعه همه حریم ها را شکسته و همه چیز را حلال می‎شمردند و در بین مردم با خشونت رفتار می‎کردند، علاوه بر این دانشمندان و نخبگان جامعه را ذلیل می‎نمودند و ارزشی برای آنان قائل نمی شدند.

بر این اساس حضرت می‎فرماید: "و الناس یستحلون الحریم": و مردم در زمان جاهلیت به گونه ای بودند که حریم خدا و مردم و همه محرمات را حلال می‎دانستند "و یستذلون الحکیم": و حکما و افراد فرهیخته جامعه را ذلیل و خوار می‎شمردند.

"یحیون علی فترة ، و یموتون علی کفرة"

( در زمان نبودن پیامبری زندگی می‎کنند، و بر حال کفر می‎میرند.)