آیت‌الله منتظری

سعی نمودند تا جنگی برپا کنند. البته این احتمال با "استراح قوم الی الفتن" هماهنگی ندارد.ر. ک : تجرید الاعتقاد، اوائل مبحث امامت.

"لم یمنوا علی الله بالصبر، و لم یستعظموا بذل أنفسهم فی الحق"

( با شکیبایی بر خدا منت ننهادند، و جان فشانی خود را در راه حق بزرگ نشمردند.)

در ترجمه وشرح این عبارات نیز اختلاف است و دو دیدگاه وجود دارد:

1 - احتمال اول این که عبارت فوق درباره عده دیگری، غیر از کسانی است که به استراحت مشغول شده و سازش کردند. این گروه بر خلاف گروه اول خون در رگهایشان جوشش پیدا کرد و به مبارزه پرداختند و "لم یمنوا علی الله بالصبر": با صبر و پایداری خود در جنگ بر خداوند منت نگذاشتند؛ "و لم یستعظموا بذل أنفسهم فی الحق": و این که خود را در راه خدا فدا کنند بزرگ نشمردند و آن را غیرقابل تحمل ندانستند. برای این که آنان آیات قرآن را درباره شهادت پذیرفته بودند و مخصوصا به این آیه شریفه توجه داشتند که خداوند می‎فرماید: (ان الله اشتری من المؤمنین أنفسهم و أموالهم بان لهم الجنة ) سوره اعراف (7)، آیه 182. "همانا خداوند از مؤمنین، خودشان و دارایی هایشان را خریده است که بهشت از آن آنان باشد."

این احتمال را ابن أبی الحدید مطرح کرده است،سوره اسراء (17)، آیه 16. که به نظر می‎رسد خلاف ظاهر است.

2 - احتمال دوم را که "منهاج البراعة" ذکر کرده،احتمال اول و دوم از منهاج البراعة، ج 9، ص 139؛ و شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 9، ص 130؛ و شرح ابن میثم، ج 3، ص 217 به دست می‎آید و احتمال سوم را شرح نهج البلاغه عبده در پاورقی و شرح فیض الاسلام آورده اند. این است که همان گروه قبلی، یعنی کسانی که با ستمگران و خوشگذرانان سازش کردند و زیر بار مبارزه و جهاد