آیت‌الله منتظری

انحراف راست روی و چپ روی

"و أخذوا یمینا و شمالا: ظعنا فی مسالک الغی، و ترکا لمذاهب الرشد"

( و راههای راست و چپ را گرفتند: در سیر در راههای گمراهی، و رها کردن راههای رشد و هدایت.)

در نهج البلاغه فیض الاسلام و عبده و تعدادی دیگر به جای کلمه "ظعنا"، "طعنا" آمده است که غلط می‎باشد؛ و صحیح آن "ظعنا" است که به قول بعضی مصدر فعل محذوف می‎باشد؛ یعنی: "ظعنوا ظعنا". البته احتمال دارد که مصدر به جای حال باشد؛ به معنای "ظاعنین"؛ یعنی در حالی که سیر می‎کنند.

"غی" نیز در اصل "غوی" بوده که "واو" در "یاء" ادغام شده است.

در خطبه شانزده نهج البلاغه حضرت فرمود: "الیمین و الشمال مضلة ، و الطریق الوسطی هی الجادة": "راست و چپ گمراهی است، و جاده و راه خوب راه وسط می‎باشد."

راست روی و چپ روی هر دو اشتباه است و انسان باید در رفتار و اخلاق و کردار در حد وسط باشد. افراط و تفریط در کارها صحیح نیست. افراط به معنای زیاده روی، و تفریط به معنای کوتاهی کردن است، و هر دو اشتباه می‎باشد. در مسائل و صفات اخلاقی نیز می‎گویند انسان باید تعادل خود را حفظ کند و از افراط و تفریط بپرهیزد. به عنوان مثال در خوردن انسان نباید پرخوری کند و نباید هم بر اثر کم خوری خود را بیمار و رنجور نماید. در فهم و شعور هم فطانت و زیرکی مطلوب است. جربزه که همان جهش زیاد ذهن است چندان مطلوب نمی باشد و کودنی و نادانی نیز خوب نیست؛ برای این که خوب نبودن کودنی معلوم است و خوب نبودن جربزه هم به این است که انسان ناگهان تصمیم می‎گیرد و به دنبالش حرکت می‎کند، در صورتی که باید مقدمات کار را فراهم کند و عواقب و نتایج آن را کاملا بررسی نماید. صفت دیگری