صفحه ۴۶۲

و در سوره زخرف آمده است: (واسئل من أرسلنا من قبلک من رسلنا أجعلنا من دون الرحمن آلهة یعبدون ) سوره اعراف (7)، آیه 188. "و از پیامبرانی که قبل از تو فرستادیم بپرس که آیا غیر از خداوند رحمان خدایانی قرار دادیم که مورد پرستش قرار گیرند؟" که در این آیه پیامبر اسلام (ص) از سوی حق تعالی امر شده که راجع به مسأله توحید از انبیای پیش از خود که رحلت کرده اند پرسش نماید و این گونه پرسش مستلزم ارتباط با عالم غیب است.

جمع بین این دو دسته از آیات این است که بگوییم: علم به غیب و امور نهان در اصل و به طور مطلق به خداوند متعال اختصاص دارد؛ اما در هر مورد و به هر مقداری که خدا بخواهد بندگان خاص خود را از امور غیبی آگاه می‎سازد.

در هر صورت حضرت علی (ع) در اینجا با مردم بر اساس روال طبیعی و ظاهری سخن می‎گویند. هر چند لحن کلمات قبل و بعد حضرت بر خبر داشتن ایشان از شهادتشان می‎باشد.

حضرت در این قسمت فرمودند: "فانا کنا فی أفیأ أغصان، و مهب ریاح ، و تحت ظل غمام" یعنی: ما در سایه شاخه های درختان و در جای وزش بادها و در زیر سایه ابر قرار داریم. "أفیأ" جمع "فئ" به معنای سایه است. "أغصان" نیز به معنای شاخه های درخت می‎باشد.

حضرت می‎فرماید: چنانچه از این ضربت جان سالم به در نبردم و از شما جدا شدم مسأله ای غیر طبیعی و خارق العاده نخواهد بود؛ برای این که زندگی ما انسانها در زیر سایه شاخه های درختانی است که به سرعت این سایه ها به طرف دیگر می‎روند؛ همچنین زندگی در محل وزش بادها (مهب ریاح) و زیر سایه ابرها (تحت ظل غمام) می‎باشد.

ناوبری کتاب