آیت‌الله منتظری

"اطردت" با تشدید که در بعضی چاپها آمده غلط است؛ "أطردت" درست است.

"اطراد" یعنی یک چیزی را کنار بزنی و طردش کنی. حضرت می‎فرماید: من چه روزگارهایی را گذرانده ام ! همین که شما صبح را به شام رساندید، در واقع این روز را گذرانده اید و طردش کرده و پشت سر گذاشته اید. "کم أطردت الایام" یعنی: چه روزگارهایی را که من سپری کرده ام و گذرانده ام ! "أبحثها عن مکنون هذا الامر": در آن روزگارها جستجو و بحث می‎کردم از سر این مرگ. می‎خواستم یک قاعده ای یا معیاری را به دست آورم که مطمئن شوم مثلا این آقا شصت سال یا هشتاد سال عمر می‎کند.

ما یک مرگ طبیعی داریم و یک مرگ اخترامی و غیر طبیعی که همان مرگ ناگهانی است. مرگ طبیعی این است که هر فردی بر اساس وضع مزاجی و شرایط روحی و دیگر شرایط لازم، اقتضای شصت یا هشتاد و یا صد سال عمر دارد؛ و واقعا هم اگر اتفاقات پیش بینی نشده دیگری نباشد، این مدت را می‎گذراند و بعد به طور طبیعی مرگش فرا می‎رسد. به عنوان نمونه روی یک درخت بررسی های علمی می‎شود و تشخیص می‎دهند که این درخت با شرایط طبیعی فعلی می‎تواند هزار سال عمر کند. مرگ طبیعی یک انسان نیز وقتی است که او مطابق شرایط طبیعی، مدتی را که اقتضا می‎کرده زندگی کرده و سپس مرگ او فرا رسیده است.

در مقابل این مرگ طبیعی، مرگ اخترامی و ناگهانی است که انسان بر اثر تصادف، زلزله، سقوط هواپیما و یا دیگر حوادث پیش بینی نشده بمیرد و یا مثلا درخت مورد نظر به وسیله اره قطع شود. به این ترتیب اگر مرگهای طبیعی را بتوان تا حدودی پیش بینی کرد ولی مرگهای اخترامی و غیر طبیعی به هیچ وجه قابل پیش بینی نخواهند بود.

این است که حضرت می‎فرماید: چقدر روزگارهایی را سپری کردم و در طول آن روزگاران بلند و طولانی به دنبال یافتن سر مرگ بودم و می‎خواستم قاعده و معیاری