صفحه ۳۸۰

جمعیت ملاک نیست، بلکه آنچه ملاک می‎باشد ایمان و استقامت مردم و یاری خداوند بوده است. در این جمله حضرت "لف و نشر مرتب"فتوح البلدان، ص 255؛ تاریخ الطبری، ج 3، ص 210 تا 212؛ و رجوع شود: شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 9، ص 97؛ و منهاج البراعة، ج 9، ص 57. به کار می‎برند؛ به این معنا که "کثرت" را برای "نصر"، و "قلت" را برای "خذلان" اسلام معرفی می‎نمایند و می‎گویند این چنین نبوده است.

"و هو دین الله الذی أظهره، و جنده الذی أعده و أمده"

( و آن دین خداست که پیروزش نموده، و لشکر خداست که مهیایش ساخته و کمکش کرده است.)

شک نداریم که اسلام دین خداست و خدا هم دین خود را کمک می‎کند. اسلام دینی است که خدا بر سایر ادیان و امور باطل پیروز ساخته است. حال که اسلام دین خدا شد مسلمانان هم که پیرو این دین می‎باشند لشکر خدا هستند که خدا آنان را مهیا کرده و یاری فرموده است. بنابراین در حقیقت ایمان و استقامت و علاقه مردم به اسلام سبب پیروزی اسلام و آنان شده است.

"حتی بلغ ما بلغ و طلع حیثما طلع"

( تا رسید به آنچه رسید و برآمد در جایی که برآمد.)

تا آن زمان اسلام حداقل عربستان و شامات و یمن را گرفته بود و مشکل مهم، ایران بود که خداوند در صورتی که مسلمانان خدا را یاری کنند به آنان وعده پیروزی داده بود.

قرآن کریم می‎فرماید: (یا أیها الذین امنوا ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت

ناوبری کتاب