آیت‌الله منتظری

برای استغفار شش شرط تعیین می‎فرمایندسوره ملک (67)، آیه 2. که حداقل آن این است که همه کارهای اشتباه خود را جبران کند، و اگر حق الناس بدهکار است آن را به صاحبانش پرداخت نماید، و اگر کسی را اذیت کرده از او عذرخواهی کند، نمازهایش را نخوانده بخواند، اگر حجش را نرفته برود، زکات و خمس مالش را پرداخت کند و بعد بگوید: "أستغفر الله"؛ و بالاخره باید توبه واقعی کرد.

حضرت علی (ع) در اینجا به آیه شریفه قرآن استشهاد کرده اند که می‎فرماید: (استغفروا ربکم انه کان غفارا‏ یرسل السماء علیکم مدرارا ‏ و یمددکم باموال و بنین ) سوره نوح (71)، آیات 10 تا 12. "از پروردگار خود طلب آمرزش کنید که او بسیار آمرزنده است [ پس اگر توبه کنید و استغفار نمایید خداوند] ابر را بر بالای سر شما می‎فرستد که پی درپی بر شما ببارد، و با اموال و فرزندان، شما را کمک و یاری می‎فرماید."

نقش شیطان در تأخیر توبه

بنابراین انسان وقتی دچار غفلت و گناه می‎شود، باید به درگاه خداوند توبه کند تا پروردگار هم به او توجه نماید. برای این که انسانها معصوم نیستند و دچار خطا و اشتباه می‎شوند ولی با توبه، خداوند آنان را می‎بخشد و مورد لطف و عنایت خود قرار می‎دهد.

البته در توبه باید نسبت به فریب شیطان هم توجه داشت؛ زیرا او سعی می‎کند انسان را از توبه کردن به بهانه های مختلف بازدارد. این داستان را - که مضمون روایت است - بارها نقل کرده ام که وقتی آیات توبه نازل شد، شیطان معرکه گرفت و گفت: ما از خداوند درخواست کرده ایم تا روز قیامت فرصت داشته باشیم که بر اولاد آدم مسلط شده و آنان را فریب دهیم؛ ولی با نازل شدن آیات توبه، کار بسیار سخت