آیت‌الله منتظری

"خطبه 138 - قسمت چهارم"

"فالزموا السنن القائمة ، والاثار البینة ، والعهد القریب الذی علیه باقی النبوة . واعلموا أن الشیطان انما یسنی لکم طرقه لتتبعوا عقبه."

نگاهی به دو نظر گذشته

در درس پیش عرض کردیم که خطبه 138 از نهج البلاغه عبده توسط مرحوم سید رضی به سه بخش تقسیم شده است؛ که دو بخش آن درباره حضرت حجت (عج) بود، و بخش سوم اختلافی است. ابن أبی الحدید و بعضی دیگر از شرح کنندگان نهج البلاغه می‎گویند:همان. این بخش از خطبه اشاره به عبدالملک مروان است. بر اساس این دیدگاه اشکالی مطرح می‎شود که پس از مرگ عبدالملک هنوز حکومت در دست بنی امیه بود و بنابراین معنا ندارد که بگوییم مردم سرعقل آمدند و از گرفتاریها نجات پیدا کردند. در نتیجه عبارت: "فلاتزالون کذلک حتی تؤوب الی العرب عوازب أحلامها" که در عبارات این خطبه است نمی تواند مربوط به اواخر زمان عبدالملک باشد. ابن أبی الحدید در پاسخ به این اشکال می‎گوید: مقصود حضرت از این جمله این نیست که پس از عبدالملک مردم واقعا عاقل و بیدار شدند و کاملا راه حق را پیمودند، بلکه تنها می‎خواهد بفرماید: مردم سرعقل آمدند که توانستند بنی امیه را نابود کنند و از شر آنان نجات یابند؛ ولی بنی عباس هم مانند بنی امیه و یا بدتر از آنها