صفحه ۲۵۹

کرده و تنها بعضی از آنها را نقل کرده است، این اشکالات پیدا می‎شود و انسان نمی داند واقعا برخی عبارات به کجا مربوط می‎شود.

در مقابل دیدگاه مرحوم مجلسی ابن أبی الحدید و دیگر شرح کنندگان نهج البلاغه می‎گویند: این بخش از خطبه اشاره دارد به حکومت عبدالملک مروان.الارشاد، ص 364. توضیح مطلب این است که مروان وقتی خواست بمیرد، پسر خود عبدالملک را به حکومت منصوب کرد. عبدالملک قبل از رسیدن به حکومت فرد مقدس و خشکی بود که با قرآن و مسجد و ریاضت سر و کار داشت؛ ولی وقتی به حکومت رسید همه آنها را کنار گذاشت، و به اندازه ای خود و کارگزارانش ظلم و جنایت کردند که شاید در بسیاری از حکومت های جور دیگر سابقه نداشت. یکی از کارگزاران و نمایندگان او حجاج بن یوسف بود که در مکه برای این که عبدالله بن زبیر را به قتل برساند به مردم مکه ظلم و ستم فراوانی کرد.منهاج البراعة، ج 3، ص 244.

در هر صورت این جمله یا مربوط به سفیانی است یا عبدالملک مروان، که حضرت به عنوان پیشگویی می‎فرماید: "کانی به قد نعق بالشام": گویا من با او هستم در حالی که در شام بانگ زده.

پیشگویی تعقیب و کشتار مردم کوفه

"و فحص برایاته فی ضواحی کوفان، فعطف الیها عطف الضروس"

( و با پرچم های خود در اطراف کوفه جستجو کرده؛ پس مانند روی آوردن شتر سرکش بدخو، به کوفه روی آورده است.)

ناوبری کتاب